گورگ

گورگەکان، نێچیرەکانی لوتکەی نیوەگۆی باکوور، گۆشتخۆرییەکی زۆر زیرەک و کۆمەڵایەتین کە بە پێکهاتە کۆمەڵایەتییە ئاڵۆزەکانیان و پەیوەندی دەنگی و گونجانیان لەگەڵ شوێنی نیشتەجێبوونی جۆراوجۆر ناسراون. ئەم بوونەوەرە مەزنانە لە مێژە خەیاڵی مرۆڤیان بەدەستەوە گرتووە، لە فۆلکلۆر و ئەفسانە و هەوڵەکانی پاراستندا بە شێوەیەکی بەرچاو دەردەکەون. لە ستراتیژییەکانی ڕاوکردنیانەوە تا ڕۆڵی خۆیان لە داینامیکی ئیکۆسیستەمدا، گورگەکان ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕن لە پاراستنی تەندروستی و هاوسەنگی ئیکۆسیستەمەکانیان.

 لێرەدا هەندێک ڕاستی سەرنجڕاکێش دەربارەی گورگەکان دەخەینەڕوو:

 1. داینامیکی گروپی: گورگ ئاژەڵێکی زۆر کۆمەڵایەتییە و لە گروپی خێزانیدا دەژین و ڕاو دەکەن کە پێیان دەوترێت ڕەوە گورگ. ڕەوە گورگەکان لەلایەن جووتە ئەلفایەکەوە سەرکردایەتی دەکرێن، ئەندامانی ژێردەستە هاوکاری دەکەن لە ڕاوکردن و بەخێوکردنی بەچکە جرج و بەرگریکردن لە خاک.

 2. ڕەفتاری خاکی: گورگەکان بەرگری لە خاکەکان دەکەن کە قەبارەیان لە دەیان تا سەدان میل چوارگۆشەیە، سنوورەکان بە نیشانەی بۆن و دەنگدانەوە دیاری دەکەن بۆ ئەوەی دەستدرێژکاران ڕابگرن.

 3. پەیوەندی دەنگی: گورگەکان لە ڕێگەی کۆمەڵێک دەنگی جۆراوجۆرەوە پەیوەندی دەکەن، لەوانە هاوار، قیژە، گریانی، کە خزمەت بە پاراستنی یەکگرتووییڕەوە گورگەکان دەکەن، هەماهەنگی ڕاوکردن دەکەن و ئاماژە بە خاوەندارێتی خاک دەکەن.

 4. هەستی تیژ: گورگەکان هەستی بۆنکردن و بیستن و بینینیان هەیە، کە پشتی پێدەبەستن بۆ دۆزینەوەی نێچیر و پەیوەندیکردن لەگەڵ ئەندامانی ڕەوە گورگ و گەشتکردن بە دەوروبەریان.

 5. گونجاندن: گورگ ئاژەڵێکی زۆر گونجاوە و توانای مانەوەی هەیە لە چەندین شوێنی نیشتەجێبووندا، لەوانە دارستان و توندرە و بیابان و شاخەکان، لەوێ نێچیری چەندین ئاژەڵی جۆراوجۆر دەکەن، لە مێشوولەی بچووکەوە تا دەگاتە ئاژەڵی گەورە.

 6. پلەبەندی ڕەوە گورگەکان: لەناو کۆمەڵە گورگەکاندا، تاکەکان پلەبەندی باڵادەستی دادەمەزرێنن لە ڕێگەی نمایشکردنی شەڕانگێزی و ملکەچبوون و ڕێزگرتن لە جووتە ئەلفا، کە یارمەتیدەرن بۆ پاراستنی ڕێکوپێکی کۆمەڵایەتی و کەمکردنەوەی ململانێ.

 7. دۆخی مەترسیدار: چەندین ژێر جۆری گورگ، لەوانە گورگی خۆڵەمێشی، گورگی سوور، و گورگی مەکسیکی، بەهۆی لەدەستدانی شوێنی نیشتەجێبوون و گۆشەگیری و ململانێی مرۆڤ و گیانلەبەرە کێوییەکان وەک مەترسی لەناوچوون یان مەترسیدار ڕیزکراون.

 8. گرنگی ئیکۆلۆژی: گورگەکان ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن لە داینامیکی ئیکۆسیستەم، ڕێکخستنی دانیشتوانی نێچیر، کاریگەری لەسەر گەشەی ڕووەک، و بەرەوپێشبردنی جۆراوجۆری زیندوو لە ڕێگەی چالاکییەکانی ڕاوەدوونان و کۆکردنەوە.

 9. بایەخی کولتووری: گورگەکان لە زۆرێک لە کۆمەڵگاکاندا گرنگییەکی کولتوورییان هەیە، کە هێمای بیابان و ئازادی و ڕۆحی بێ ڕام نەکراوی سروشت. ئەوان لە ئەفسانە و ئەفسانە و بیروباوەڕە ڕۆحییەکان لە سەرانسەری جیهاندا بە شێوەیەکی بەرچاو دەردەکەون.