. پشکنینی HIV (ڤایرۆسی کەمی بەرگری مرۆڤ):
پشکنینی HIV پشکنینی خوێنە کە بوونی دژەتەن، ئەنتیجین، یان خودی ڤایرۆسەکە دیاری دەکات بۆ دەستنیشانکردنی تووشبوون بە ڤایرۆسی کەمی بەرگری مرۆڤ. ئایدز ئەو ڤایرۆسەیە کە دەبێتە هۆی نەخۆشی کەمی بەرگری وەرگیراو (ئایدز). دۆزینەوەی پێشوەختە زۆر گرنگە بۆ دەستپێکردنی چارەسەری پزیشکی لە کاتی خۆیدا و ڕێگریکردن لە پێشکەوتنی نەخۆشییەکە.
لایەنە سەرەکییەکانی پشکنینی HIV بریتین لە:
- جۆرەکانی پشکنینی ئایدز: ١.
- پشکنینی دژەتەن: ئەم پشکنینانە ئەو دژەتەنانە دیاری دەکەن کە لە لایەن سیستەمی بەرگری لەشەوە بەرهەم دەهێنرێن لە وەڵامی تووشبوون بە ڤایرۆسی ئایدز.
- پشکنینی ئەنتیجین: ئەم پشکنینانە پرۆتینی ڤایرۆسی (ئەنتیجین) لە خوێندا دەستنیشان دەکەن.
- پشکنینی ترشی ناوکی : ئەم پشکنینانە ڕاستەوخۆ مادەی بۆماوەیی ڤایرۆسەکە دیاری دەکەن.
- ماوەی نادیار: ماوەی نێوان تووشبوون بە ئایدز و گەشەکردنی نیشاندەری دەستنیشانکراو دەتوانێت جیاواز بێت. "ماوەی نادیار" ئەو کاتەیە کە تاکێک دەتوانێت تووشی ڤایرۆسەکە بێت بەڵام هێشتا پشکنینەکەی نێگەتیڤە. بە شێوەیەکی گشتی تاقیکردنەوەکانی دژەتەنەکان ماوەی نادیاریان درێژترە لە چاو تاقیکردنەوەکانی ئەنتیجین یان پشکنینی ترشی ناوکی.
- زوو دەستنیشانکردن: پشکنینی پشکنینی ترشی ناوکی زۆر هەستیارە و دەتوانێت زووتر لە پشکنینی دژەتەن یان ئەنتیجین دەستنیشان بکات. دۆزینەوەی پێشوەختە ڕێگە بە چاودێری پزیشکی خێرا دەدات و مەترسی گواستنەوە کەمدەکاتەوە.
- تاقیکردنەوەی پشتڕاستکردنەوە: ئەنجامی کاردانەوە لە پشکنینی سەرەتایی HIV بەدوایدا پشکنینی پشتڕاستکردنەوە بۆ دڵنیابوون لە وردبینی. لەوانەیە چەندین پشکنین ئەنجام بدرێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی تووشبوون بە HIV.
- ڕێوشوێنی خۆپارێزی: پشکنینی HIV پێکهاتەیەکی گرنگی چاودێری تەندروستی خۆپارێزییە. زانینی باری ئایدز مرۆڤ گرنگە بۆ بڕیاردانی ئاگادارانە سەبارەت بە تەندروستی سێکسی، هەروەها هەنگاوێکی سەرەکییە بۆ خۆپاراستن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە.
پشکنینی ڕۆتینی HIV پێشنیار دەکرێت بە هۆکاری جیاواز:
- پشکنینی تەندروستی سێکسی: ئەو کەسانەی کە بەشداری چالاکیی سێکسی دەکەن، بە تایبەتی ئەوانەی کە چەندین هاوبەشیان هەیە یان بەکارهێنانی کۆندۆمیان ناتەواوی هەیە، پێویستە پشکنینی بەردەوامی HIVیان بۆ بکرێت.
- دووگیانی و منداڵبوون: پشکنینی ئایدز بە شێوەیەکی ڕۆتینی لە کاتی دووگیانیدا پێشکەش دەکرێت بۆ ڕێگریکردن لە گواستنەوەی دایک بۆ منداڵ.
- بەرکەوتن بە خوێنی پیس: کارمەندانی چاوەدێری تەندروستی و ئەو کەسانەی کە دەرزی هاوبەشیان هەیە یان بەرکەوتنی ئەگەری دیکەیان بە ئایدز هەیە، پێویستە پشکنینی بەردەوامیان بۆ بکرێت.
دەستنیشانکردنی پێشوەختەی ئایدز زۆر گرنگە بۆ دەستڕاگەیشتن بە چاودێری پزیشکی لە کاتی خۆیدا، بەڕێوەبردنی نەخۆشییەکە و کەمکردنەوەی مەترسی ئاڵۆزییەکان. سەرەڕای ئەوەش، ئەو کەسانەی کە تووشی ئایدز بوون دەتوانن ڕێوشوێن بگرنەبەر بۆ ڕێگریکردن لە گواستنەوە بۆ کەسانی دیکە. تاقیکردنەوە پێکهاتەیەکی گرنگی هەوڵە جیهانییەکانە بۆ کۆنترۆڵکردن و لە کۆتاییدا نەهێشتنی بڵاوبوونەوەی ئایدز.