کوارکەکان تەنۆلکە سەرەتاییەکانن کە پێکهاتەی بنەڕەتی ماددەن. ئەوان بە بلۆکی بنیاتنانی هادرۆنەکان دادەنرێت، کە تەنۆلکە پێکهاتەییەکانن کە لە کوارکەکان پێکهاتوون کە بەهۆی هێزی ئەتۆمی بەهێزەوە بەیەکەوە گیراون. کوارکەکان بەشێکی گرنگن لە تێگەیشتنی ئێستامان لە فیزیای تەنۆلکەکان، وەک لەلایەن مۆدێلی ستانداردەوە باسکراوە.
لێرەدا چەند خاڵێکی سەرەکی سەبارەت بە کوارکەکان دەخەینەڕوو:
1. **تام**: کوارک بە شەش جۆری جیاواز، یان "تام" دێت: سەرەوە، خوارەوە، سۆز، سەیر، سەرەوە، و خوارەوە. هەر تامێک تایبەتمەندی ناوازەی خۆی هەیە، لەوانە بارستە و بارگەی کارەبایی.
2. **بارگەی بەشەکی**: کوارکەکان ناوازەن لەوەی کە بارگەی کارەبایی بەشەکی هەڵدەگرن. کوارکی سەرەوە بارگەی +2/3 یە، لە کاتێکدا کوارکی خوارەوە بارگەی -1/3 یە. ئەم بارگە بەشەکییە تایبەتمەندییەکی بنەڕەتی کوارکەکانە و جیایان دەکاتەوە لە تەنۆلکەکانی تر.
3. **بارگەی ڕەنگ**: کوارکەکان خاوەنی تایبەتمەندییەکن کە بە "بارگەی ڕەنگ" ناسراوە، کە تایبەتمەندییەکی کوانتەمی هاوشێوەی بارگەی کارەباییە لە هێزی کارۆموگناتیسیدا. بەڵام بارگەی ڕەنگ لەگەڵ ڕەنگی بینراودا ناگونجێت؛ تەنها لیبێلێکە بۆ جیاکردنەوەی جۆرە جیاوازەکانی بارگاویکردنەوە بەکاردێت. کوارکەکان دەتوانن یەکێک لە سێ بارگەی ڕەنگیان هەبێت: سوور، سەوز، یان شین.
4. **زیندان**: یەکێک لە لایەنە سەرنجڕاکێشەکانی کوارکەکان بریتییە لە زیندانیکردنیان لەناو هادرۆنەکاندا. کوارکەکان هەرگیز وەک تەنۆلکەی دابڕاو لە سروشتدا نادۆزرێتەوە؛ هەمیشە بە پێکەوە بەستراونەوە بە پێکهاتەیەک کە لە ئەنجامدا گەردیلەی بێلایەنی ڕەنگ دروست دەکات. ئەم دیاردەیە دەگەڕێتەوە بۆ هێزی ئەتۆمی بەهێز، کە بەهێزتر دەبێت لەگەڵ جوڵەی کوارکەکان لەیەکتر دوورتر دەبنەوە، ئەمەش ڕێگری دەکات لە جیابوونەوەیان.
5. **هێزی ئەتۆمی بەهێز**: کوارکەکان بەهۆی هێزی ئەتۆمی بەهێزەوە بەیەکەوە دەگیرێن، بە ناوبژیوانی تەنۆلکەکان کە پێیان دەوترێت گلوۆن. گلوۆنەکان بارگەی ڕەنگەکان "هەڵدەگرن" و کارلێک لەگەڵ کوارکەکاندا دەکەن بۆ دروستکردنی ئەو هێزە کە لەناو هادرۆنەکاندا دەیانبەستێتەوە.
6. **تێکەڵکردنی کوارک**: کوارکەکان دەتوانن بە شێوازی جۆراوجۆر یەکبگرن و جۆرە جیاوازەکانی هادرۆن دروست بکەن. بۆ نموونە پرۆتۆن لە سێ کوارک پێکدێت (دوو کوارکی سەرەوە و یەک کوارکی خوارەوە)، لە کاتێکدا نیوترۆن لە دوو کوارکی خوارەوە و یەک کوارکی سەرەوە پێکدێت.
7. **بەڵگە و دۆزینەوە**: بوونی کوارکەکان لە سەرەتادا پێشنیار کرابوو بۆ ڕوونکردنەوەی هەندێک تایبەتمەندی هادرۆنەکان کە لە تاقیکردنەوەکانی تەنۆلکەکاندا بینراون. ئەم چەمکە قبوڵێکی بەرفراوانی بەدەستهێنا دوای ئەوەی تاقیکردنەوە قووڵەکانی پەرشوبڵاوی نالاستیکی کە لە SLAC لە ساڵانی شەستەکاندا ئەنجامدرا بەڵگەیان بۆ بوونی پێکهاتەی هاوشێوەی خاڵ لەناو پرۆتۆن و نیوتڕۆنەکاندا ئاشکرا کرد.
کوارکەکان ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕن لە تێگەیشتنمان لە تەنۆلکە و هێزەکانی بنەڕەتی کە گەردوون پێکدەهێنن. تایبەتمەندی و کارلێکە ناوازەکانیان تێڕوانینێک بۆ سروشتی هێزی بەهێزی ناوکی و پێکهاتەی ماددە لە بنەڕەتیترین ئاستی خۆیدا دەڕەخسێنێت.