ئەتۆم یەکەیەکی بنەڕەتی ماددەیە، پێکهاتووە لە ناوکێک و هەورێک لە ئەلکترۆنەکان کە بە دەوریدا دەسوڕێنەوە. بچووکترین تەنۆلکەی توخمێکە کە تایبەتمەندییەکانی ئەو توخمە دەپارێزێت. ئەتۆمەکان بنیاتنانی هەموو ماددەیەکن لە گەردووندا.
لێرەدا پێکهاتە سەرەکییەکانی ئەتۆم دەخەینەڕوو:
1. **ناوک:** ناوک دەکەوێتە ناوەندی ئەتۆم و پرۆتۆن و نیوترۆنی تێدایە. پرۆتۆنەکان بارگەیەکی کارەبایی ئەرێنی هەڵدەگرن، لەکاتێکدا نیوترۆنەکان بێلایەنن. ناوکەکە بەهۆی هێزی ناوکی بەهێزەوە بەیەکەوە دەگیرێت، کە زاڵ دەبێت بەسەر بەرپەرچدانەوەی کارەبایی لە نێوان پرۆتۆنە بارگە ئەرێنییەکاندا.
2. **ئەلیکترۆنەکان:** ئەلکترۆن بریتین لە تەنۆلکەکانی بارگەی نەرێنی کە بە دەوری ناوکدا دەسوڕێنەوە لە ئاستی وزەی تایبەت یان توێکڵی ئەلکترۆن. زۆر سووکترن لە پرۆتۆن و نیوتڕۆن. ژمارەی ئەلکترۆنەکانی ناو توێکڵی دەرەوەی ئەتۆمێک تایبەتمەندییە کیمیاییەکانی و چۆنیەتی کارلێککردنی لەگەڵ ئەتۆمەکانی تر دیاری دەکات.
3. **ژمارەی ئەتۆمی:** ژمارەی ئەتۆمی ئەتۆم بریتیە لە ژمارەی پرۆتۆنەکانی ناو ناوکەکەی. ناسنامەی توخمەکە دیاری دەکات. بۆ نموونە هەموو ئەتۆمەکانی کاربۆن ژمارەی ئەتۆمییان ٦ یە چونکە شەش پرۆتۆنیان هەیە.
4. **ژمارەی بارستە:** ژمارەی بارستە بریتییە لە کۆی پرۆتۆن و نیوترۆنەکانی ناو ناوک. بە نزیکەیی یەکسانە بە بارستەی ئەتۆمی ئەتۆمەکە.
5. **ئایزۆتۆپەکان:** ئایزۆتۆپەکان بریتین لە ئەتۆمی هەمان توخم کە ژمارەیان یەکسانە لە پرۆتۆن بەڵام ژمارەیەکی نیوتڕۆنیان جیاوازە. ئەمەش دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە ژمارەی بارستەدا. ئایزۆتۆپەکانی توخمێک تایبەتمەندی کیمیایی هاوشێوەیان هەیە بەڵام تایبەتمەندی فیزیایی جیاوازیان هەیە.
6. **هەوری ئەلکترۆنی:** هەوری ئەلکترۆنەکانی دەوروبەری ناوک توێکڵی ئەلکترۆنی یان ئاستی وزە دروست دەکات. ئەلیکترۆنەکان بە ڕێکخستنی تایبەت ئەم توێکڵانە داگیر دەکەن، سەرەتا توێکڵەکانی ناوەوە پڕ دەکرێنەوە. توێکڵی دەرەوەترین کە بە توێکڵی ڤالەنس ناسراوە، کارلێکی کیمیایی ئەتۆمێک دیاری دەکات.
ئەتۆمەکان بە شێوەیەکی ناباوەر بچووکن، تیرەکانیان بە ڕێکوپێکی ئەنگسترۆم (10^-10 مەتر)ە. یەکدەگرنەوە و مۆلیکول دروست دەکەن، کە لە بەرامبەردا هەموو مادەکانی ناو گەردوون پێکدەهێنن. تێگەیشتن لە پێکهاتە و هەڵسوکەوتی ئەتۆمەکان بۆ بەشە زانستییە جیاوازەکان زۆر گرنگە، لەوانە کیمیا، فیزیا و زانستی ماددە.