ویلیامی ڕزگارکەر (نزیکەی ١٠٢٨ - ١٠٨٧) - نۆرمان پاشای ئینگلتەرا.

 

کە بە ویلیامی یەکەم ناسراوە، ئاغایەکی نۆرمان بوو کە بووە یەکەم پاشای نۆرمان لە ئینگلتەرا. لە دەوروبەری ساڵی ١٠٢٨ لە شاری فالایس لە ویلایەتی نۆرماندی (ئێستا بەشێکە لە فەرەنسا) لەدایکبووە و دەسەڵاتی وەک پاشای ئینگلتەرا بە داگیرکردنی نۆرمانەکان لە ساڵی ١٠٦٦ دەستیپێکردووە.

 لە ساڵی ١٠٦٦دا ویلیام داوای تەختی ئینگلیز دەکات، بە ئاماژەدان بە بەڵێنێکی گوماناوی پاشای پێشووی ئینگلیز، ئێدوارد دانپێدانەر. بەڵام ئیدیعای ئەو لەلایەن هارۆڵد گۆدوینسۆنەوە کێبڕکێی لەسەر کرا کە لە سەرەتای ئەو ساڵەدا دوای مردنی ئێدوارد تاجی ئینگلتەرای لەسەر بوو.

 لە 14ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1066 ویلیام سەرکردایەتی هێزەکانی نۆرمانەکانی کرد لە شەڕی بەناوبانگی هاستینگسدا، لەوێ هارۆڵد گۆدوینسۆن کوژرا و نۆرمانەکان بە سەرکەوتوویی دەرکەوتن. ئەم شەڕە سەرەکییە سەرەتای دەسەڵاتی ویلیام بوو وەک پاشای ئینگلتەرا.

 لە ساڵی ١٠٦٦دا ویلیام لە ڕۆژی کریسمسدا لە وێستمینستەر ئەبی تاجی پاشای ئینگلتەرا دانرا، ئەمەش حوکمڕانییەکەی بەسەر ئەو کایەی تازە داگیرکراودا چەسپاند. بەڵام پێگەی پاشا بێ تەحەددا نەبوو، ڕووبەڕووی چەندین یاخیبوون بووەوە لەلایەن ئاغاکانی ئینگلیزەوە کە بەرەنگاری دەسەڵاتی نۆرمان بوون.

 ویلیام بۆ دەستەبەرکردنی دەسەڵاتی خۆی و چەسپاندنی دەسەڵاتی خۆی دەستیکرد بە بەرنامەیەکی بەرفراوانی دروستکردنی قەڵا و سیستەمی فیۆداڵی لە ئینگلتەرا ناساند. لە بەرامبەر خزمەتکردنی سەربازیدا زەوی بە ئاغا دڵسۆزەکانی نۆرمانەکانی بەخشی، ئەمەش بە شێوەیەکی کاریگەر کۆنترۆڵی نۆرمانەکانی بەسەر لادێکانی ئینگلیزدا دامەزراند.

 جگە لە ڕۆڵی وەک پاشای ئینگلتەرا، ویلیام پشکەکانی لە نۆرماندی پاراست و بە درێژایی دەسەڵاتی خۆی بەردەوام بوو لە بەشداریکردن لە ململانێکان لە کیشوەرەکەدا.

 میراتی ویلیام لە ئینگلتەرا دوور مەودا بوو. سەردەمی حوکمڕانی ئەو گۆڕانکارییەکی بەرچاوی لە مێژووی ئینگلیزدا بەدیکرد، گۆڕانکاری قووڵ لە زمان و کولتوور و حوکمڕانیدا ڕوویدا. نۆرمانەکان زمانی خۆیان، فەرەنسی کۆنیان ناساند، کە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر پەرەسەندنی ئینگلیزی ناوەڕاست هەبوو. هەروەها سیستەمی فیۆداڵی و نەریتە یاساییەکانی نۆرمان کاریگەرییەکی درێژخایەنی لەسەر کۆمەڵگەی ئینگلیزی بەجێهێشت.

 ویلیامی فەتحکەر لە ٩ی ئەیلوولی ١٠٨٧ لە شاری ڕۆین لە ویلایەتی نۆرماندی کۆچی دوایی کرد. دوای ئەویش ویلیامی دووەمی کوڕی کە بە ویلیام ڕوفۆس ناسراوە، لە ئینگلتەرا و نۆرماندی درێژە بە سیاسەتەکانی باوکی دا.

 سەردەمی ویلیامی فەتحکەر و فەتحی نۆرمانەکان زەمینەسازی بۆ دامەزراندنی دەسەڵاتێکی پادشای ناوەندی بەهێز لە ئینگلتەرا دانا، کە مێژووی وڵاتەکەی بۆ چەندین سەدەی داهاتوو لە قاڵب دا. کاریگەرییەکانی لەسەر ئینگلتەرا و تێکەڵبوونی کولتوورەکانی نۆرمان و ئەنگلۆساکسۆن، وایکردووە کە ببێتە کەسایەتییەکی ناوەندی لە مێژووی ئینگلتەرا و کارەکتەری سەرەکی چیرۆکی ئەوروپای سەدەی ناوەڕاست.


نموذج الاتصال