جۆرج واشنتۆن (١٧٣٢ - ١٧٩٩) - یەکەم سەرۆک کۆماری ئەمریکا



جۆرج واشنتۆن یەکەم سەرۆکی ئەمریکا و کەسایەتییەکی سەرەکی شۆڕشی ئەمریکا بوو. لە ٢٢ی شوباتی ساڵی ١٧٣٢ لە ویلایەتی ڤێرجینیا لە ویلایەتی وێستمۆرلاند لەدایکبووە.

 ژیانی سەربازی واشنتۆن لە سەردەمی جەنگی فەرەنسا و هیندستان دەستی پێکرد، لەوێدا ئەزموونێکی بەنرخی وەک سەرکردەیەکی سەربازی بەدەستهێنا. سەرکردایەتی و توانا ستراتیژییەکانی بووە هۆی ئەوەی کە ڕێز و سەرسامی لێ بگیرێت.

 لە سەردەمی شۆڕشی ئەمریکادا واشنتۆن وەک فەرماندەی گشتی سوپای کیشوەری دەستنیشانکرا و سەرکردایەتی شەڕی کۆلۆنیەکان بۆ سەربەخۆیی لە دژی دەسەڵاتی بەریتانیا کرد. سەرەڕای ئەوەی ڕووبەڕووی چەندین تەحەددا و پاشەکشە بووەوە، بەڵام کۆڵنەدان و ئیرادەی ئەو ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە سەرکەوتنی دواجاری هێزەکانی ئەمریکا بەسەر ئینگلیزەکاندا.

 دوای کۆتاییهاتنی سەرکەوتووانەی شەڕی شۆڕش، واشنتۆن بوو بە پاڵەوانێکی نەتەوەیی و هێمای یەکڕیزی و سەرکردایەتی ئەمریکا. لە ساڵی ١٧٨٧دا سەرۆکایەتی کۆنفرانسی دەستووری کردووە، کە دەستووری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای تێدا داڕێژراوە و ڕۆڵێکی گرنگی هەبووە لە داڕشتنی فۆڕمی حکومەتی نوێدا.

 لە ساڵی ١٧٨٩ جۆرج واشنتۆن بە کۆی دەنگ وەک یەکەم سەرۆکی ئەمریکا هەڵبژێردرا و دوو خول لە ساڵی ١٧٨٩ تا ١٧٩٧ کاری کرد، سەرۆکایەتییەکەی چەندین پێشینەی دانا و بناغەکانی بۆ نەتەوە نوێیەکە دامەزراند.

 واشنتۆن وەک سەرۆک کۆمار ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا بووەوە، لەوانە دامەزراندنی حکومەتی فیدراڵی، مامەڵەکردن لەگەڵ پەیوەندییە دەرەکییەکان و بەڕێوەبردنی گەشەپێدانی پارتە سیاسییەکان. سەرکردایەتییەکەی لەم قۆناغە پێکهاتنەدا یارمەتیدەر بوو لە چەسپاندنی بنەماکانی سەرۆکایەتی و چەمکی گواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات.

 یەکێک لە بڕیارە هەرە گرنگەکانی واشنتۆن ئەوە بوو کە خۆبەخشانە دەستلەکارکێشانەوەی لە پۆستی سەرۆکایەتی ئەمریکا دوای خولی دووەمی سەرۆکایەتی وڵاتەکەی بوو، ئەمەش پێشینەیەکی چارەنووسساز بۆ سەرکردەکانی داهاتوو دانا کە پەیڕەوی لێبکەن. وتاری ماڵئاوایی ئەو، کە تیایدا هۆشداریی دا لە مەترسییەکانی کوتلە سیاسییەکان و تێکەڵبوونی دەرەکی، تا ئێستاش یەکێکە لە وتارە سیاسییە بەناوبانگەکانی مێژووی ئەمریکا.

 دوای سەرۆکایەتییەکەی، واشنتۆن خانەنشین بوو بۆ کێڵگەکەی، ماونت ڤێرنۆن، لەوێ خۆی بۆ خێزانەکەی و کشتوکاڵ تەرخان کرد. لە ١٤ی کانوونی دووەمی ساڵی ١٧٩٩ کۆچی دوایی کرد و لە سەرانسەری وڵاتدا بە قووڵی ماتەمینی کۆچی دوایی کرا.

 سەرکردایەتی و دەستپاکی و خۆبەخشی جۆرج واشنتۆن بۆ بنەماکانی ئازادی و دیموکراسی وایکردووە کە کەسایەتییەکی ئایکۆنی لە مێژووی ئەمریکادا بێت. زۆرجار بە "باوکی وڵاتەکەی" ناودەبرێت و تا ئێستاش وەک یەکێک لە کەسایەتییە ڕێزدار و سەرسامەکانی مێژووی سیاسی و سەربازی ئەمریکا دەمێنێتەوە. میراتەکەی بەردەوامە لە ئیلهامبەخشین بۆ نەوەکانی ئەمریکی بۆ بەرزڕاگرتنی بەهاکانی دامەزراندنی میللەت و هەوڵدان بۆ ئایدیاڵەکانی یەکێتی و ئازادی و دیموکراسی.


نموذج الاتصال