لە ژێر سەرکردایەتی جەنگیزخان، مەغۆلەکان بە خێرایی ئیمپراتۆریەتەکەیان فراوانتر کرد و خاکە فراوانەکانیان لە سەرانسەری ئاسیای ناوەڕاست و دەرەوەی ئاسیادا داگیرکرد. ستراتیژییە سەربازییەکانی جەنگیزخان و تاکتیکی داهێنەرانە و سوپای دیسپلینکراوی مەغۆلەکان توانیان بەسەر نەیارانی ترسناکدا زاڵ بن و باڵادەستی خۆیان جێگیر بکەن.
لەشکرکێشییەکانی مەغۆلەکان بە خێرایی و دڕندەیی و کاریگەرییەکانیان تایبەتمەند بوون. مەغۆلەکان بۆ داگیرکردنی دوژمنەکانیان تێکەڵەیەک لە تاکتیکی سوارەی باڵا و شەڕی دەروونی و شەڕی گەمارۆدانیان بەکارهێنا. ئەوان سوارچاکی لێهاتوو بوون، توانای جوڵەی خێرا و هەماهەنگیان هەبوو لە بەرەکانی شەڕدا، پەرەیان بە بەکارهێنانی کەوانە پێکهاتەکان دا، ئەمەش سوودێکی بەرچاوی پێبەخشیون لە شەڕی مەودا.
لەشکرکێشیەکانی مەغۆلەکان بە داگیرکردنی باکوری چین و ئاسیای ناوەڕاست دەستی پێکرد. جەنگیزخان سەرکردایەتی سوپاکانی لە دژی ئیمپراتۆریەتی خورازمیان کرد، کە ئیمپراتۆریەتێک بوو لە ئێرانی ئەمڕۆوە تا ئاسیای ناوەڕاست. مەغۆلەکان شکستیان بە خورازمییەکان هێنا و بە خێرایی کۆنترۆڵی خۆیان بەسەر فارس و میزۆپۆتامیا و بەشێک لە ڕۆژهەڵاتی ئەوروپادا فراوانتر کرد.
دوای مردنی جەنگیزخان لە ساڵی ١٢٢٧ ئیمپراتۆریەتەکەی بەسەر کوڕ و نەوەکانیدا دابەش بوو. ئۆگێدەی خان دوای ئەو وەک خانی گەورە گرتەوە و درێژە بە فەتحەکانی مەغۆلەکان دا. مەغۆلەکان زیاتر فراوان بوون بۆ ئەوروپای ڕۆژهەڵات و ڕووسیا و پۆڵەندا و هەنگاریایان داگیرکرد و تەنانەت گەیشتنە نەمسا.
لە ساڵی 1258 مەغۆلەکان بە سەرۆکایەتی هولاگو خان پایتەختی خەلافەتی عەباسی بەغدادیان لەکار خست و لە ئەنجامدا شارەکە وێران بوو و کۆتایی خەلافەتەکەی لێکەوتەوە. ئەم ڕووداوە وەرچەرخانێکی بەرچاوی لە مێژووی ئیسلامیدا بەدیهێنا.
هەروەها لەشکرکێشیەکانی مەغۆلەکان بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست درێژبووەوە و لەوێ شارە گەورەکانی وەک حەلەب و دیمەشق و قاهیرەیان داگیرکرد. بەڵام پێشڕەوی مەغۆلەکان لە ساڵی ١٢٦٠ لە شەڕی عەین جەلوت لەلایەن مەملوکەکانەوە ڕاگیرا کە خانەدانێکی کۆیلە بوو کە حوکمڕانی میسر و سوریایان دەکرد.
لەشکرکێشیەکانی مەغۆلەکان کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر ئەو ناوچانە هەبوو کە داگیریان کردبوو. لە کاتێکدا مەغۆلەکان بە دڕندەیی خۆیان لە شەڕدا ناسرابوون، سیاسەتەکانیشیان جێبەجێ دەکرد کە ئاسانکارییان بۆ حوکمڕانی و بازرگانی دەکرد. ئەوان سیستەمێکیان دامەزراند کە بە پاکس مۆنگۆلیکا ناسراوە، کە سەقامگیری و ئاسایشی لە سەرانسەری ئیمپراتۆریەتی فراوانەکەدا دابین دەکرد، ڕێگەی بە زیادبوونی بازرگانی و ئاڵوگۆڕی کولتووری لە نێوان ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوادا دەدا.
هەروەها لەشکرکێشییەکانی مەغۆلەکان لێکەوتەی کولتووری و دیمۆگرافی بەرچاویان هەبوو. مەغۆلەکان لایەنەکانی ئەو کولتوورانەی کە ڕووبەڕوویان دەبوونەوە هەڵمژین و ئاسمیلەیان کرد و پراکتیک و تەکنەلۆژیای کارگێڕییان لەو ناوچانە وەرگرت کە داگیریان کردبوو. سەرەڕای ئەوەش، مەغۆلەکان ئاڵوگۆڕی بیرۆکە و زانیارییان بەرەوپێش دەبرد، بەشداریان کرد لە گواستنەوەی پێشکەوتنە زانستی و کولتووری و تەکنەلۆژییەکان لە سەرانسەری ئیمپراتۆریەتی فراوانەکەیاندا.
لە کۆتاییدا لەشکرکێشییەکانی مەغۆلەکان بووە هۆی پارچەپارچەبوونی ئیمپراتۆریەتی مەغۆلەکان بۆ خاناتە ناوچەییە جیاوازەکان. ئەم خاناتانە وەکوو ھۆردی زێڕین لە ڕووسیا، ئیلخانات لە فارس و شانشینی یوان لە چین، پەرەیان بە شوناسە جیاوازەکانی خۆیان دا و سەربەخۆیی خاکەکانیان بەڕێوە دەبرد.
لە کاتێکدا کە لەشکرکێشییەکانی مەغۆلەکان شوێنەواری وێرانکاری و لەدەستدانی ژیانی بەجێهێشت، بەڵام ئاسانکارییان بۆ گۆڕانکاری بەرچاو لەو ناوچانەدا کرد کە داگیریان کردبوو. ئیمپراتۆریەتی مەغۆل لە ڕێگەی فەتحەکانییەوە تۆڕی دیپلۆماسی و بازرگانی دامەزراند و کاریگەری لەسەر سیستەمی سیاسی هەبوو، بەشداری لە ئاڵوگۆڕی کولتووری و تەکنەلۆژی نێوان ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوادا کرد. میراتی مەغۆلەکان بەردەوامە لە داڕشتنی مێژوو و ناسنامەی ئەو وڵات و ناوچانەی کە ئەزموونی فەتحەکانیان کردووە.