هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە کە

 هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە کە زۆرجار بە ئەنفلۆنزای گەدە یان مێروولەی گەدە ناودەبرێت، بریتییە لە هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵەکان. حاڵەتێکی باوە کە دەبێتە هۆی نیشانەکانی وەک سکچوون و ڕشانەوە و ئازاری سکی و سکچوون. هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە دەتوانێت بەهۆی چەندین هۆکارەوە بێت، لەوانە هەوکردنی ڤایرۆسی، بەکتریا، یان مشەخۆر، هەروەها هەندێک دەرمان، ژەهر، یان نەخۆشییە خۆراکیەکان.

باوترین هۆکاری هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە هەوکردنی ڤایرۆسە، ڤایرۆسەکانی وەک نۆرۆڤایرۆس و ڕۆتاڤایرۆس تاوانباری سەرەکین. ئەم ڤایرۆسانە زۆر درمییە و دەتوانن لە ڕێگەی خۆراک یان ئاوی پیسەوە بڵاوببنەوە، بەرکەوتنی نزیک لەگەڵ کەسێکی تووشبوو، یان دەست لێدان لەو ڕووکارانەی کە بە ڤایرۆسەکە پیس بوون و دواتر دەست لە دەم بدەن.

نیشانەکانی هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە دەتوانن لە توندیدا جیاواز بن و لەوانەیە بریتی بن لە:

1- سکچوون: پیسایی شل یان ئاوی هەیە، هەندێک جار بەڵغەم یان خوێنی لەگەڵدایە.

2- ڕشانەوە: سکچوون و دەرکردنی زۆرەملێی ناوەڕۆکی گەدە لە ڕێگەی دەمەوە.

3-ئازاری سک: گرژبوون یان ناڕەحەتی لە گەدە یان بەشی خوارەوەی سک.

4- سکچوون: هەستکردنە بە چەقۆ یان ئارەزووی ڕشانەوە.

5. تا: لە هەندێک حاڵەتدا هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە لەوانەیە تایەکی پلە نزم لەگەڵدا بێت.

6. ماندوێتی: هەستکردن بە ماندوێتی یان بێهێزی بەهۆی وشکبوونەوە یان وەڵامدانەوەی جەستە بۆ هەوکردنەکە.

هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە بە شێوەیەکی گشتی حاڵەتێکی خۆسنووردارە، واتە بەبێ چارەسەری پزیشکی تایبەت بە خۆی چارەسەر دەبێت. بەڵام بەڕێوەبردنی نیشانەکان و ڕێگریکردن لە ئاوچنیانی جەستە زۆر گرنگە، بەتایبەتی لە دانیشتوانی لاواز وەک منداڵانی بچووک، گەورەساڵانی بەتەمەن، یان ئەو کەسانەی کە سیستەمی بەرگریان لاوازە. بژاردەکانی چارەسەرکردن و ڕێوشوێنی چاودێریکردنی خۆ بۆ هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە بریتین لە:

1. گۆڕینی شلە: پڕکردنەوەی شلە و ئەلکترۆلایتەکانی لەدەستچوو زۆر گرنگە بۆ ڕێگریکردن لە وشکبوونەوە. خواردنەوەی شلەی ڕوون وەک ئاو، گیراوەی ئاودانەوە لە زارەکی، خواردنەوە وەرزشییەکان، یان شۆرباکان پێشنیار دەکرێت. بەگشتی قووتدانی بچووک و بەردەوام باشتر بەرگە دەگیرێت لە چاو بڕێکی زۆر بە یەکجار.

2. گیراوەی ئاودانکردنەوەی زارەکی (ORS): ئەم گیراوە تایبەتانە هاوسەنگییەکی دروستی ئاو و خوێ و شەکریان تێدایە بۆ یارمەتیدانی گۆڕینی شلە و ئەلکترۆلایتەکانی لەدەستچوو. بە تایبەتی سوودبەخشن بۆ منداڵان و ئەو کەسانەی کە سکچوون یان ڕشانەوەیەکی توندیان هەیە.

3-دەرمان: لەوانەیە لە هەندێک حاڵەتدا دەرمانی بێ دەرمان وەک دژە سکچوون یان دژە ڕشانەوە (بۆ کەمکردنەوەی ڕشانەوە) بەکاربهێنرێت. بەڵام گرنگە ڕاوێژ بە کەسێکی پسپۆڕی چاودێری تەندروستی بکرێت، بەتایبەتی بۆ منداڵان یان ئەگەر حاڵەتێکی پزیشکی تایبەت هەبێت.

4- پشوودان و خۆراک: پشوودان و وردە وردە دووبارە ناساندنەوەی خۆراکی ئاسایی وەک بەرگەگرتن دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە چاکبوونەوە. بەڵام باشتر وایە بە خواردنە بێدەنگ و ئاسانەکان دەست پێبکەیت وەک کراکەر، برنج، تۆست، یان مۆز.

ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە زۆر گرنگە بۆ سنووردارکردنی گواستنەوەی. ئەمەش لەڕێگەی پراکتیزەکردنی پاکوخاوێنییەکی باشەوە دەکرێت، وەک دەستشۆردنی زۆر بە ئاو و سابون، بەتایبەتی دوای بەکارهێنانی ئاودەست و پێش مامەڵەکردن لەگەڵ خواردن. دوورکەوتنەوە لە بەرکەوتنی نزیک لەگەڵ کەسانی تووشبوو و تەعقیمکردنی ڕووکار و ئەو شتانەی کە ڕەنگە بە ڤایرۆسەکە پیس بن، یارمەتیدەرە بۆ ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی تووشبوونەکە.

ئەگەر نیشانەکان توند بن، بەردەوام بن، یان نیشانەکانی ئاوچنیانی لەگەڵدا بێت (بۆ نموونە، وشکبوونەوەی دەم، تینوێتی زۆر، کەمبوونەوەی دەرچوونی میز)، گرنگە داوای چاودێری پزیشکی بکەیت. سەرەڕای ئەوەش، ئەگەر نیگەرانییەک هەبێت سەبارەت بە ئەگەری هەوکردنی بەکتریا یان مشەخۆر، پێویستە ڕاوێژ بە پیشەیی چاوەدێری تەندروستی بکرێت بۆ دەستنیشانکردن و چارەسەری دروست.

لە کۆتاییدا، هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە بریتییە لە هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵەکان کە بە شێوەیەکی گشتی بەهۆی هەوکردنی ڤایرۆسی، بەکتریا یان مشەخۆرەوە دروست دەبێت. بە نیشانەکانی وەک سکچوون و ڕشانەوە و ئازاری سک و سکچوون دەناسرێتەوە. بەڕێوەبردن بریتییە لە پشوودان، گۆڕینی شلە و وردە وردە دووبارە خستنەڕووی خۆراکی ئاسایی. شێوازی پاکوخاوێنی باش پێویستە بۆ ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی هەوکردنی گەدە و ڕیخۆڵە. ئەگەر نیشانەکانی توند بوون یان بەردەوام بوون