شەپۆلی کارۆموگناتیسی جۆرێکە لە شەپۆل کە پێکهاتووە لە کێڵگە کارەبایی و موگناتیسیەکان کە بە شێوەیەکی ڕاست بە یەکتر و بە ئاراستەی بڵاوبوونەوەی شەپۆلەکاندا دەلەرزن. بۆ یەکەمجار لەلایەن جەیمس کلارک ماکسوێڵەوە لە سەدەی نۆزدەهەمدا پێشبینی کراون و ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە تەکنەلۆژیای مۆدێرن و تێگەیشتنمان لە گەردوون.
2. سپێکتریمی کارۆموگناتیسی:
سپێکتریمی کارۆموگناتیسی تەواوی شەپۆلە کارۆموگناتیسیەکان لەخۆدەگرێت، کە هەریەکەیان درێژی شەپۆل و فرێکوێنسی جیاوازیان هەیە. لە شەپۆلی ڕادیۆیی درێژی شەپۆلی درێژەوە تا تیشکی گامای درێژی شەپۆلی کورت، سپێکترۆمەکە شەپۆلی ڕادیۆیی، مایکرۆوەیڤ، تیشکی ژێر سوور، ڕووناکی بینراو، تیشکی سەروو بنەوشەیی، تیشکی ئێکس و تیشکی گاما لەخۆدەگرێت.
3. درێژی شەپۆل و فرێکوێنسی: ١.
درێژی شەپۆل بریتییە لە مەودای نێوان دوو خاڵی یەک لە دوای یەک لەسەر شەپۆلێکی کارۆموگناتیسی کە لە قۆناغدان، لەکاتێکدا فرێکوێنسی بریتییە لە ژمارەی ئەو خولگە شەپۆلانەی کە لە خاڵێکی دیاریکراودا تێدەپەڕن لە یەک چرکەدا. ئەوان ڕێژەیی پێچەوانەن: درێژی شەپۆلی درێژتر هاوتایە لەگەڵ فرێکوێنسی نزمتر، و بە پێچەوانەشەوە.
4. بڵاوبوونەوە:
شەپۆلە کارۆموگناتیسییەکان دەتوانن بە بۆشایییەکدا، وەک بۆشایی ئاسمان، بە خێرایی ڕووناکی، کە بە "c" دیاری دەکرێت (نزیکەی ٢٩٩،٧٩٢ کیلۆمەتر لە چرکەیەکدا) بڕۆن. لە ماددە جیاوازەکاندا ڕەنگە خێراییەکەیان کەمێک کەمتر بێت، ئەمەش بەپێی ڕێژەی شکاندنی مادەکە.
5. کارلێککردن لەگەڵ ماددە:
شەپۆلە کارۆموگناتیسیەکان بە شێوازی جۆراوجۆر کارلێک لەگەڵ ماددە دەکەن. هەندێک شەپۆل هەڵدەمژرێن، هەندێکیان ڕەنگدانەوەیان هەیە و هەندێکی تریش دەگوازرێنەوە. کارلێکەکە بەندە بە تایبەتمەندییەکانی هەردوو مادەکە و شەپۆلی کارۆموگناتیسی.
6. بەکارهێنانی شەپۆلی کارۆموگناتیسی:
ناوچە جیاوازەکانی سپێکتریمی کارۆموگناتیسی چەندین بەکارهێنانی لە تەکنەلۆژیا و ژیانی ڕۆژانەدا دەبیننەوە. بۆ نموونە:
- شەپۆلی ڕادیۆیی لە سیستەمی پەخش و پەیوەندی و ڕاداردا بەکاردێت.
- مایکرۆوەیڤ لە چێشت لێنان و پەیوەندی مانگی دەستکرد و تەکنەلۆژیای بێ وایەردا بەکاردەهێنرێت.
- تیشکی ژێر سوور لە ئامێرەکانی بینینی شەوانە و کۆنتڕۆڵی دووردا بەکاردەهێنرێت.
- ڕووناکی بینراو وامان لێدەکات جیهانی دەوروبەرمان ببینین و بۆ وێنەگرتن و پەیوەندی بینایی زۆر گرنگە.
- تیشکی سەروو بنەوشەیی بۆ تەعقیمکردن و فلۆرۆسەنس بەکاردێت.
- تیشکی ئێکس پێویستە لە وێنەگرتنی پزیشکی و پشکنینی ئەمنیدا.
- تیشکی گاما لە چارەسەری شێرپەنجە و پرۆسەی پیشەسازیدا بەکارهێنانی هەیە.
7. شەپۆلی کارۆموگناتیسی و گواستنەوەی زانیاری:
شەپۆلە کارۆموگناتیسییەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە گواستنەوەی زانیارییەکان بە شێوەیەکی بێ وایەر. شەپۆلی ڕادیۆیی و مایکرۆوەیڤ پەیوەندیکردن لە ڕێگەی مۆبایل و وای فای و لینکی مانگی دەستکردەوە چالاک دەکەن، ئەمەش شۆڕشێک لە شێوازی مانەوەمان لە پەیوەندیدا دەکات.
8. شەپۆلی کارۆموگناتیسی و فەلەکناسی: ١.
چاودێریکردنی گەردوون لە ناوچە جیاوازەکانی سپێکتریمی کارۆموگناتیسیدا ڕێگەی بە فەلەکناسەکان داوە کە تێڕوانینێک بۆ تەن و دیاردە ئاسمانییەکان بەدەستبهێنن کە بە پێچەوانەوە بە چاوی مرۆڤ نابینرێن. تەلەسکۆپ و دۆزەرەوە هەستیارەکان بە درێژی شەپۆلی جیاواز دیمەنێکی گشتگیر لە گەردوون دەدەن.
9. ڕەچاوکردنی تەندروستی:
لە کاتێکدا شەپۆلە کارۆموگناتیسیەکان بەکارهێنان و سوودی بەرفراوانیان هەیە، هەندێک لە لێکۆڵینەوەکان نیگەرانییە تەندروستییە ئەگەرییەکانیان لێکۆڵینەوەیان کردووە کە پەیوەندییان بە بەرکەوتنی درێژخایەن بە هەندێک فرێکوێنسییەوە هەیە، بەتایبەتی لە ئامێرە بێ وایەرەکانەوە. ڕێساکانی توێژینەوە و سەلامەتی لەم بوارەدا بەردەوامن لە پەرەسەندن.
10. شەپۆلی کارۆموگناتیسی و هاوکێشەکانی ماکسوێڵ:
جەیمس کلێرک ماکسوێڵ کۆمەڵێک هاوکێشەی بنەڕەتی لە چوار هاوکێشەی بنەڕەتی داڕشت کە باس لە هەڵسوکەوتی شەپۆلە کارۆموگناتیسییەکان دەکەن. ئەم هاوکێشانەی ماکسوێڵ بناغەی کارۆموگناتیسی کلاسیکی پێکدەهێنن و لە فیزیا و ئەندازیاری مۆدێرن زۆر پێویستن.
لە کۆتاییدا دەڵێین شەپۆلە کارۆموگناتیسیەکان بەشێکی دانەبڕاون لە ژیانمان، ئامرازەکانی پەیوەندیکردن، وێنەگرتنی پزیشکی، چاودێریکردنی فەلەکی و زۆر شتی تر دابین دەکەن. تێگەیشتن لە تایبەتمەندی و کارلێکەکانیان شۆڕشێکی گەورەی لە تەکنەلۆژیا و تێگەیشتنمان لە جیهانی سروشتی کردووە.