هەوکردنی بۆری میز (UTI) هەوکردنێکی باو کە لە هەر بەشێکی سیستەمی میزدا ڕوودەدات، کە بریتییە لە گورچیلە، میزڵدان، میزڵدان (بۆریەکان کە گورچیلە بە میزڵدانەوە دەبەستنەوە)، و میزڵدان (بۆری کە میز دەگوازێتەوە بۆ دەرەوەی... جەستە). UTI لە ئافرەتان زیاترە لە پیاوان و دەتوانێت لە هەر تەمەنێکدا ڕووبدات.
زۆربەی UTIەکان بەهۆی بەکتریاکانەوە دروست دەبن، زۆربەیان ئیشێریچیا کۆلای (E. coli) کە بە شێوەیەکی ئاسایی لە کۆئەندامی هەرسدا دەژین. بەکتریاکان دەتوانن لە ڕێگەی میزڵدانەوە بچنە ناو بۆری میزەوە و زۆر دەبن و دەبێتە هۆی تووشبوون بە هەوکردن. بەکتریاکانی تری وەک کلیبسیێلا و پرۆتیۆس و ستافیلۆکۆکۆس دەتوانن ببنە هۆی تووشبوون بە نەخۆشییەکانی UTI، بەڵام کەمتر باون.
نیشانەکانی هەوکردنی بۆری میز لەوانەیە جیاواز بن بەپێی ئەوەی کام بەش لە سیستەمی میزدا کاریگەری لەسەرە. نیشانە و نیشانە باوەکان بریتین لە:
1. ئازار یان هەستکردن بە سووتانەوە لە کاتی میزکردندا (dysuria) .
2. زوو زوو میزکردن
3. بەپەلەی میزکردن
4. میز هەور یان بۆنێکی بەهێز
5. خوێن لە میزدا (خوێنبەربوون)
6. ئازاری بەشی خوارەوەی سک یان ناڕەحەتی
7. هەستکردن بە ماندوێتی یان لەرزین
8. تا یان لەرز (لە حاڵەتە توندترەکاندا)
لە هەندێک حاڵەتدا، نەخۆشیەکانی UTI دەتوانێت پێشبکەوێت و گورچیلە بگرێتەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی دەرکەوتنی نیشانە توندەکان، لەوانە ئازاری پشت، تایەکی بەرز، سکچوون و ڕشانەوە. ئەم حاڵەتە کە پێی دەوترێت هەوکردنی گورچیلە، پێویستی بە چاودێری پزیشکی خێرا هەیە.
UTI دەتوانێت لە بەشە جیاوازەکانی سیستەمی میزدا ڕووبدات، کە دەبێتە هۆی جۆرە تایبەتەکانی هەوکردن:
1- هەوکردنی میزڵدان: هەوکردنی میزڵدان، دەبێتە هۆی دەرکەوتنی نیشانەکانی وەک سووتانەوە یان ئازار لە کاتی میزکردن و زیادبوونی میزکردن.
2- هەوکردنی کیسی: هەوکردنی میزەڵدان، دەبێتە هۆی دەرکەوتنی نیشانەکانی وەکو زوو زوو میزکردن، بەپەلە، و ئازار یان ناڕەحەتی بەشی خوارەوەی سک.
3. هەوکردنی گورچیلە: هەوکردنی گورچیلە، کە دەبێتە هۆی دەرکەوتنی نیشانە توندەکانی، لەوانە تا بەرز، ئازاری پشت، سکچوون. هەوکردنی پایلۆنفریتیس حاڵەتێکی جددیترە کە ڕەنگە پێویستی بە خەواندن لە نەخۆشخانە و دەرمانی دژە زیندەیی لە ڕێگەی خوێنبەرەوە هەبێت.
بۆ دەستنیشانکردنی نەخۆشی UTI، پیشەیی چاوەدێری تەندروستی بە شێوەیەکی گشتی شیکاری میز ئەنجام دەدات بۆ پشکنینی بوونی بەکتریا، خڕۆکە سوور و سپییەکانی خوێن و نیشانەکانی تری هەوکردن. هەروەها دەتوانرێت کشتوکاڵی میز ئەنجام بدرێت بۆ دیاریکردنی ئەو بەکتریا تایبەتانەی کە هۆکاری هەوکردنەکەن و دیاریکردنی گونجاوترین چارەسەری دژە زیندەیی.
چارەسەری UTI بەزۆری خولێکی دژە زیندەیی لەخۆدەگرێت بۆ نەهێشتنی هەوکردنی بەکتریا. هەڵبژاردنی دژە زیندەییەکان بەندە بە هۆکارەکانی وەک جۆری بەکتریا کە بەشدارن و توندی هەوکردنەکە. گرنگە کۆرسی تەواوی ئانتیبایۆتیکەکان بەپێی ڕێنماییەکان تەواو بکەیت، تەنانەت ئەگەر نیشانەکانی پێش تەواوبوونی دەرمانەکە باشتر بوون.
جگە لە ئانتیبایۆتیکەکان، هەندێک ڕێوشوێنی چاودێریکردنی خۆ دەتوانن یارمەتیدەر بن لە کەمکردنەوەی نیشانەکان و ڕێگریکردن لە تووشبوون بە نەخۆشییەکانی UTI، وەک:
1-خواردنەوەی ئاوی زۆر بۆ دەرهێنانی بەکتریا لە کۆئەندامی میز.
2- زۆر میزکردن و بەتاڵکردنەوەی میزڵدان بەتەواوی.
3. سڕینەوە لە پێشەوە بۆ دواوە دوای بەکارهێنانی توالێت بۆ ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی بەکتریا لە ناوچەی کۆمەوە بۆ میزڵدان.
4- دوورکەوتنەوە لە ماددە وروژێنەرەکان، وەکو سپرای پاکوخاوێنی ئافرەتان و دوش و سابونی توند.
5- میزکردن پێش جووتبوون و دوای جووتبوون بۆ یارمەتیدان لە شۆردنی هەر بەکتریایەک کە ڕەنگە چووبێتە ناو بۆری میزڵدانەوە.
ئەگەر UTI زۆر ڕووبدات یان دووبارە بێتەوە، ڕەنگە هەڵسەنگاندنی زیاتر پێویست بێت بۆ دیاریکردنی هەر هۆکارێکی بنەڕەتی یان هۆکارێکی مەترسی کە بەشدارن لە هەوکردنەکان.
گرنگە سەردانی پزیشک بکەیت ئەگەر گومانت هەیە تووشی نەخۆشی UTI بوویت، بە تایبەت ئەگەر نیشانە توندەکان، تا، یان نیشانەکانی تێوەگلانی گورچیلەکانت هەبوو. دەستنیشانکردن و چارەسەری خێرا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێگریکردن لە ئاڵۆزییەکان و دڵنیابوون لە چاکبوونەوەی خێرا.