پووکانەوەی ئێسک نەخۆشییەکی باوی ئێسکە کە بە کەمی چڕی ئێسک و تێکچوونی شانەکانی ئێسک دەناسرێتەوە، کە دەبێتە هۆی زیادبوونی ناسکی و مەترسی زیاتری شکانی ئێسک. زۆرجار بە "نەخۆشی بێدەنگ" ناودەبرێت، چونکە بە هێواشی بەرەوپێش دەچێت و بەزۆری بێ نیشانەیە تاوەکو شکان ڕوودەدات. پووکانەوەی ئێسک بە پلەی یەکەم تووشی کەسانی بەتەمەن دەبێت، بەتایبەتی ژنانی دوای وەستانی سوڕی مانگانە، بەڵام دەتوانێت لە پیاوان و کەسانی گەنجتریشدا ڕووبدات.
ئێسک شانەیەکی زیندووە کە پرۆسەیەکی بەردەوامی دووبارە داڕشتنەوەی بەسەردا دێت، ئێسکی کۆن بە ئێسکی نوێ جێگەی دەگرێتەوە. لە پووکانەوەی ئێسکدا هاوسەنگی نێوان دروستبوونی ئێسک و هەڵمژینی ئێسک تێکدەچێت و دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی بارستەی ئێسک و تێکچوونی پێکهاتەی ئێسک. ئەو هۆکارە سەرەکیانەی کە بەشدارن لە گەشەکردنی پووکانەوەی ئێسک بریتین لە:
1- پیربوون: لەگەڵ بەرزبوونەوەی تەمەنی تاکەکان، چڕی ئێسکەکان بە شێوەیەکی سروشتی کەم دەبێتەوە، ئەمەش وا دەکات ئێسکەکان زیاتر ئامادەبن بۆ شکان.
2- گۆڕانکاری هۆرمۆنەکان: خانمان لەکاتی وەستانی سوڕی مانگانەدا ئاستی ئیسترۆجین بەشێوەیەکی بەرچاو کەمدەبێتەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی خێراکردنی لەدەستدانی ئێسک. هەروەها پیاوان دەتوانن تووشی ناهاوسەنگی هۆرمۆنەکان ببن کە بەشدارن لە پووکانەوەی ئێسک، هەرچەندە بە ڕادەیەکی کەمتر.
3. کەمی خۆراکی: نەخواردنی کالیسیۆم و ڤیتامین D و ماددە خۆراکییە پێویستەکانی تر کە پێویستن بۆ تەندروستی ئێسک دەبێتە هۆی زیادبوونی ئەگەری تووشبوون بە پووکانەوەی ئێسک.
4- شێوازی ژیانی دانیشتن: کەمی چالاکی جەستەیی و وەرزشی هەڵگرتنی کێش دەبێتە هۆی لاوازکردنی ئێسک و هۆکارە بۆ دابەزینی ئێسک.
5. مێژووی خێزان: جینات ڕۆڵی هەیە لە دیاریکردنی چڕی ئێسک و مەترسی تووشبوون بە پووکانەوەی ئێسک. هەبوونی مێژووی خێزانی تووشبوون بە پووکانەوەی ئێسک ئەگەری تووشبوون بەو حاڵەتە زیاد دەکات.
6- هەندێک حاڵەتی پزیشکی و دەرمان: حاڵەتەکانی وەک نەخۆشی سیلیاک، هەوکردنی جومگەکانی ڕۆماتیزم، و تێکچوونی هۆرمۆنەکان ئەگەری تووشبوون بە پووکانەوەی ئێسک زیاد دەکەن. سەرەڕای ئەوەش، بەکارهێنانی درێژخایەنی کۆرتیزۆل و هەندێک دەرمانی تر دەبێتە هۆی لاوازکردنی ئێسکەکان.
دەرئەنجامەکانی پووکانەوەی ئێسک بە پلەی یەکەم پەیوەندی بە زیادبوونی مەترسی شکانەوە هەیە، کە بە شێوەیەکی باو لە بڕبڕەی پشت و شان و مەچەکدا ڕوودەدات. شکان دەتوانێت ببێتە هۆی ئازاری درێژخایەن و کەمبوونەوەی جووڵە و لەدەستدانی سەربەخۆیی و کەمبوونەوەی کوالیتی ژیان. هەروەها شکان لە کەسانی بەتەمەندا دەبێتە هۆی ئاڵۆزییەکانی وەک هەوکردنی سییەکان و خوێن مەین، کە دەتوانێت مەترسی لەسەر ژیان دروست بکات.
خۆپاراستن و بەڕێوەبردنی پووکانەوەی ئێسک ڕێبازێکی فرەلایەنە لەخۆدەگرێت:
1-خواردنی خۆراکی پێویست: خواردنی خۆراکی هاوسەنگ کە دەوڵەمەندە بە کالیسیۆم و ڤیتامین D و ماددە خۆراکییە پێویستەکانی تر زۆر گرنگە بۆ پاراستنی تەندروستی ئێسک. سەرچاوەی کالیسیۆم بریتین لە بەرهەمە شیرەمەنیەکان و سەوزەی سەوزی گەڵادار و خۆراکە بەهێزکراوەکان. ڤیتامین D دەتوانرێت لە ڕێگەی بەرکەوتنی تیشکی خۆرەوە بەدەستبهێنرێت، هەروەها لە ڕێگەی سەرچاوە خۆراکییەکان و تەواوکەرەکانەوە.
2- وەرزشی بەردەوام: بەشداریکردن لە ڕاهێنانەکانی هەڵگرتنی قورسایی، وەک پیاسەکردن، ڕاکردن، سەماکردن، یان بەرزکردنەوەی قورسایی، یارمەتی بەهێزکردنی ئێسکەکان و باشترکردنی چڕی ئێسکەکان دەدات. هەروەها ڕاهێنانی هاوسەنگی و بەرگری یارمەتی کەمکردنەوەی مەترسی کەوتن و شکان دەدات.
3. خۆپاراستن لە کەوتن: گرتنەبەری ڕێوشوێنی خۆپارێزی بۆ ڕێگریکردن لە کەوتن، وەک لابردنی مەترسییەکانی کەوتنەخوارەوە و دانانی دەستەوان و دڵنیابوون لە ڕووناکییەکی دروست، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی مەترسییەکانی شکان.
4. دەستکاریکردنی شێوازی ژیان: دوورکەوتنەوە لە جگەرەکێشان و زیادەڕۆیی لە خواردنەوەی کحول گرنگە، چونکە هەردووکیان کاریگەری نەرێنییان لەسەر تەندروستی ئێسک هەیە.
5. پشکنینی چڕی ئێسک: سکانێکی دوو وزەی تیشکی ئێکس ئەبزۆرپتیۆمێتری (DXA) دەتوانێت چڕی ئێسک بپێوێت و مەترسییەکانی شکان هەڵسەنگێنێت. ئەم پشکنینە پێشنیار دەکرێت بۆ ژنانی دوای وەستانی سوڕی مانگانە و پیاوانی بەتەمەن.
6-دەرمان: بەپێی مەترسیی تاکەکەس و تەندروستی ئێسک، لەوانەیە دەرمان بۆ خاوکردنەوەی لەدەستدانی ئێسک و زیادکردنی چڕی ئێسک و کەمکردنەوەی مەترسی شکانی ئێسک بنووسرێت.
پووکانەوەی ئێسک حاڵەتێکی درێژخایەنە و پێویستی بە بەڕێوەبردنی درێژخایەن و چاودێریکردنی بەردەوام هەیە. گرنگە لە نزیکەوە کار لەگەڵ پیشەییەکانی چاوەدێری تەندروستی بکرێت بۆ پەرەپێدانی پلانێکی چارەسەری تاکەکەسی کە باس لە پێداویستییە تایبەتەکان و هۆکارەکانی مەترسی بکات. بە گرتنەبەری ڕێبازێکی گشتگیر بۆ تەندروستی ئێسک، ئەو کەسانەی تووشی پووکانەوەی ئێسک بوون دەتوانن مەترسی شکانی ئێسک کەم بکەنەوە، سەربەخۆیی بپارێزن و چێژ لە
ژیانی چالاک و پڕ لە خۆشی.
بە کورتی، پووکانەوەی ئێسک حاڵەتێکە کە بە کەمی چڕی ئێسک و زیادبوونی ناسکی دەناسرێتەوە، کە دەبێتە هۆی مەترسی زیاتری شکان. بە پلەی یەکەم کاریگەری لەسەر کەسانی بەتەمەن دەبێت و لە ژێر کاریگەری هۆکاری جۆراوجۆردایە. ڕێوشوێنی خۆپارێزی، لەوانە خۆراکی دروست، وەرزشی بەردەوام، خۆپاراستن لە کەوتن و پشکنینی چڕی ئێسک، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پاراستنی تەندروستی ئێسک. دەستنیشانکردنی لە کاتی خۆیدا و بەڕێوەبردنی گونجاو دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی مەترسی شکان و باشترکردنی کوالیتی ژیانی گشتی بۆ ئەو کەسانەی کە تووشی پووکانەوەی ئێسک بوون.