غودەی دەرەقی کەم چالاک

 

کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی نەخۆشییەکی باوی ناوپۆشی دەرەقییە کە بە ڕژێنی غودەی دەرەقی کەم چالاک دەناسرێتەوە، کە شکست دەهێنێت لە بەرهەمهێنانی بڕێکی گونجاو لە هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی. ڕژێنی تایرۆید کە دەکەوێتە پێشەوەی ملەوە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ڕێکخستنی میتابۆلیزم و گەشەکردن و گەشەکردن.

چەند هۆکارێک هەیە بۆ کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی، لەوانە:

1. هەوکردنی غودەی دەرەقی بەرگری خۆکار (نەخۆشی هاشیمۆتۆ) : ئەمە باوترین هۆکارە بۆ کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی، کە تیایدا سیستەمی بەرگری لەش بە هەڵە هێرش دەکاتە سەر ڕژێنی غودەی دەرەقی و دەبێتە هۆی هەوکردنی و دواتر تێکچوونی کارکردنی.

2. چارەسەری پزیشکی: هەندێک چارەسەری پزیشکی، وەک چارەسەری یۆدی تیشکدەر یان لابردنی ڕژێنی غودەی دەرەقی بە نەشتەرگەری، لەوانەیە ببێتە هۆی کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی.

3-دەرمان: هەندێک دەرمان، وەک لیتیۆم و ئەمیۆدارۆن، دەتوانن ڕێگری بکەن لە بەرهەمهێنانی هۆرمۆنی غودەی دەرەقی و بەشداربن لە کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی.

4. کەمی غودەی دەرەقی زگماکی: منداڵی ساوا دەتوانێت لەدایک بێت بە ڕژێنی غودەی دەرەقی کەم چالاک، دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی زگماکی غودەی دەرەقی. ئەم حاڵەتە پێویستی بە زوو دەستنیشانکردن و چارەسەری خێرا هەیە بۆ ڕێگریکردن لە کێشەکانی گەشەکردن.

5- کەمی یۆد: کەمی خواردنی یۆد کە مادەیەکی خۆراکی گرنگە بۆ بەرهەمهێنانی هۆرمۆنی غودەی دەرەقی، دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی، هەرچەندە ئەم هۆکارە تاڕادەیەک دەگمەنە لەو ناوچانەی کە یۆد دەخرێتە ناو خوێ یان بەشێوەیەکی سروشتی لە خۆراکدا زۆرە.

نیشانەکانی کەمی غودەی دەرەقی دەتوانێت لە سووکەوە بۆ توند بگۆڕێت و ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات وردە وردە گەشە بکات. نیشانە و نیشانە باوەکان بریتین لە:

1. ماندوێتی و سستی

2. زیادبوونی کێش یان زەحمەتی دابەزاندنی کێش

3. بەرگەنەگرتنی سەرما

4- وشکبوونەوەی پێست و نینۆکی شکاو

5. قەبزی

6. لاوازی ماسولکەکان و ئازار

7. خەمۆکی یان گۆڕانی باری دەروونی

8. کێشەی بیرەوەری و کێشەی تەرکیزکردن

9. ناڕێکی سوڕی مانگانە لە ئافرەتان

10. هەڵوەرینی قژ یان تەنکبوونەوەی قژ

11. ئاوسانی دەم و دەست و قاچ (ئاوسانی) .

ئەگەر چارەسەر نەکرێت، کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی دەتوانێت ببێتە هۆی ئاڵۆزییەکانی وەک:

1- کێشەی دڵ و خوێنبەرەکان: کەمی غودەی دەرەقی دەبێتە هۆی زیادبوونی ئەگەری تووشبوون بە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و بەرزبوونەوەی ئاستی کۆلیسترۆڵ و نەخۆشییەکانی دڵ.

2- نیگەرانی تەندروستی دەروونی: کەمبوونەوەی توندی غودەی دەرەقی دەبێتە هۆی خەمۆکی و تێکچوونی کارکردنی مەعریفی و کێشەی بیرەوەری.

3- مایکسیدیما: ئەم حاڵەتە دەگمەنە و مەترسیدارە بۆ سەر ژیان، کاتێک ڕوودەدات کە کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی توند دەبێت و دەبێتە هۆی تێکچوونی بەرچاوی ئەندامەکانی جەستە. لەوانەیە نیشانەکانی بریتی بن لە ماندوێتی زۆر، دابەزینی پلەی گەرمی لەش، خاوبوونەوەی لێدانی دڵ و گۆڕانی باری دەروونی.

دەستنیشانکردنی کەمکاری غودەی دەرەقی لەسەر بنەمای تێکەڵەیەک لە نیشانەکان و پشکنینی جەستەیی و پشکنینی خوێن کە ئاستی هۆرمۆنی هاندەری غودەی دەرەقی (TSH) و هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی (T3 و T4) دەپێون. چارەسەرکردن بە شێوەیەکی گشتی بریتییە لە چارەسەری جێگرەوەی هۆرمۆنەکان بە بەکارهێنانی هۆرمۆنە دەستکردەکانی تایرۆید (بۆ نموونە، لیڤۆتایرۆکسین). ژەمە دەرمانەکە بەپێی تەمەن و کێش و بارودۆخی تەندروستی بنەڕەتی کەسەکە تاکەکەسی دەکرێت.

بە چارەسەری دروست، زۆربەی ئەو کەسانەی کەمکاری غودەی دەرەقییان هەیە دەتوانن ژیانێکی ئاسایی و تەندروست بەڕێوەببەن. چاودێریکردنی بەردەوامی ئاستی هۆرمۆنی تایرۆید و پابەندبوون بە دەرمانەکان زۆر گرنگە بۆ پاراستنی کارکردنی تایرۆید لە مەودای ئاساییدا. گرنگە بۆ ئەو کەسانەی کە کەمکاری غودەی دەرەقییان هەیە لە نزیکەوە کار لەگەڵ دابینکەرانی چاوەدێری تەندروستی خۆیان بکەن بۆ باشترکردنی پلانی چارەسەرکردنیان و بەڕێوەبردنی هەر نیشانەیەک یان ئاڵۆزییە پەیوەندیدارەکان.