ڕژێنی غودەی دەرەقی زۆر چالاک

 

زیادبوونی غودەی دەرەقی نەخۆشییەکی باوی ناوپۆشی دەرەقییە کە بە ڕژێنی غودەی دەرەقی زۆر چالاک دەناسرێتەوە، لە ئەنجامدا زیادەڕۆیی لە بەرهەمهێنانی هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی. ڕژێنی تایرۆید کە دەکەوێتە پێشەوەی ملەوە ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە ڕێکخستنی میتابۆلیزم و گەشەکردن و گەشەکردن.

چەندین هۆکاری زیادبوونی غودەی دەرەقی هەیە لەوانە:

1- نەخۆشی گڕاڤس: ئەمە باوترین هۆکاری زیادبوونی غودەی دەرەقییە و نەخۆشییەکی بەرگری خۆکارە. کاتێک ڕوودەدات کە سیستەمی بەرگری لەش بە هەڵە هێرش بکاتە سەر ڕژێنی غودەی دەرەقی و دەبێتە هۆی زیادبوونی بەرهەمهێنانی هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی.

2- ژەهراوی Multinodular Goiter: لەم حاڵەتەدا ڕژێنی غودەی دەرەقی چەندین گرێ دروست دەبێت کە بە شێوەیەکی سەربەخۆ هۆڕمۆنی غودەی دەرەقی بەرهەم دەهێنێت، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادەڕۆیی لە بەرهەمهێنانی هۆرمۆن.

3. هەوکردنی غودەی دەرەقی: هەوکردنی ڕژێنی غودەی دەرەقی بەهۆی هۆکاری جۆراوجۆرەوە، وەک هەوکردنی ڤایرۆسی یان حاڵەتێکی بەرگری خۆکار، دەتوانێت ببێتە هۆی دەردانی هۆرمۆنە هەڵگیراوەکانی غودەی دەرەقی بۆ ناو خوێن.

4- زۆر خواردنی یۆد: خواردنی بڕێکی زۆر یۆد، چ لە ڕێگەی خۆراک یان دەرمانەوە، دەبێتە هۆی هاندانی ڕژێنی غودەی دەرەقی بۆ بەرهەمهێنانی بڕێکی زۆر لە هۆرمۆن.

نیشانەکانی زیادبوونی غودەی دەرەقی دەتوانێت لە سووکەوە بۆ توند بگۆڕێت و لەوانەیە بریتی بێت لە:

1-دابەزاندنی کێش سەرەڕای زیادبوونی ئارەزووی خواردن

2. لێدانی دڵ خێرا یان ناڕێک (لێدانی دڵ)

3. دەمارگیری، دڵەڕاوکێ، یان توڕەبوون

4. لەرز لە دەست یان پەنجەکان

5. بەرگەنەگرتنی گەرما و زیادبوونی ئارەقکردنەوە

6. ماندوێتی و لاوازی ماسولکەکان

7. سەختی خەوتن (کەمخەوی)

8. گۆڕانی شێوازی سوڕی مانگانە لە ئافرەتان

9. زیادبوونی فرێکانسی جوڵەی ڕیخۆڵە

10. گەورەبوونی ڕژێنی غودەی دەرەقی (goiter)

11. قژی ورد و شکاو و تەنکبوونەوەی پێست

ئەگەر چارەسەر نەکرێت، زیادبوونی غودەی دەرەقی دەتوانێت ببێتە هۆی ئاڵۆزییەکانی وەک:

1- پووکانەوەی ئێسک: زیادبوونی هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی دەبێتە هۆی خێراکردنی لەدەستدانی ئێسک و ئەگەری تووشبوون بە پووکانەوەی ئێسک زیاد دەکات، بەمەش ئێسکەکان زیاتر تووشی شکان دەبن.

2- کێشەکانی دڵ: زیادبوونی غودەی دەرەقی دەبێتە هۆی گرژبوونی دڵ، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە لێدانی ناڕێکی دڵ  و بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و سستبوونی دڵ.

3- زریانی غودەی دەرەقی: لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا، زیادبوونی غودەی دەرەقی دەتوانێت بەرەو حاڵەتێکی مەترسیدار بەرەو ژیان بچێت کە پێی دەوترێت زریانی غودەی دەرەقی، کە تایبەتمەندە بە خراپتربوونی لەناکاو و توندی نیشانەکانی، لەوانە تا بەرز و لێدانی خێرای دڵ و سەرلێشێواوی.

دەستنیشانکردنی زیادبوونی غودەی دەرەقی بریتییە لە تێکەڵەیەک لە هەڵسەنگاندنی نیشانەکان و پشکنینی جەستەیی و پشکنینی خوێن بۆ پێوانەکردنی ئاستی هۆرمۆنی هاندەری غودەی دەرەقی (TSH)، هەروەها هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی (T3 و T4). لەوانەیە تاقیکردنەوەی وێنەگرتنی زیاتر ئەنجام بدرێت بۆ هەڵسەنگاندنی قەبارە و کارکردنی ڕژێنی تایرۆید.

بژاردەکانی چارەسەرکردن بۆ زیادبوونی غودەی دەرەقی لەوانەیە بریتی بن لە:

1- دەرمان: دەرمانی دژە غودەی دەرەقی وەک میتیمازۆڵ یان پرۆپیلتییۆراسیل دەتوانن یارمەتیدەر بن لە کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی.

2- چارەسەری یۆدی تیشکدەر: لەم چارەسەرەدا یۆدی تیشکدەر بە شێوەی زارەکی دەدرێت، و بە شێوەیەکی هەڵبژێردراو خانەکانی تایرۆیدی زۆر چالاک لەناو دەبات.

3. نەشتەرگەری: لابردنی هەموو یان بەشێکی ڕژێنی غودەی دەرەقی بە نەشتەرگەری کە بە لابردنی غودەی دەرەقی ناسراوە، ڕەنگە لە هەندێک حاڵەتدا پێویست بێت، بەتایبەتی ئەگەر چارەسەری تر گونجاو نەبێت یان کاریگەر نەبێت.

4- Beta-Blockers: ئەم دەرمانانە دەتوانن یارمەتیدەر بن لە بەڕێوەبردنی نیشانەکانی وەک لێدانی خێرای دڵ و لەرزین و دڵەڕاوکێ لەکاتێکدا چاوەڕێی کاریگەری چارەسەرەکانی تر دەکەن.

چاودێریکردنی بەردەوام و چاودێری بەدواداچوون زۆر گرنگە بۆ ئەو کەسانەی کە زیادبوونی غودەی دەرەقییان هەیە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە ئاستی هۆرمۆنەکان بە شێوەیەکی گونجاو کۆنترۆڵ دەکرێت و بۆ چارەسەرکردنی هەر ئاڵۆزییە ئەگەرییەکان. بە چارەسەری گونجاو، زۆربەی ئەو کەسانەی کە تووشی زیادبوونی غودەی دەرەقین دەتوانن کوالیتییەکی باشی ژیان بەدەستبهێنن و بە شێوەیەکی کاریگەر بارودۆخەکەیان بەڕێوەببەن.

بە کورتی، زیادبوونی غودەی دەرەقی حاڵەتێکە کە بە ڕژێنی غودەی دەرەقی زۆر چالاک و زیادەڕۆیی لە بەرهەمهێنانی هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقی دەناسرێتەوە. دەتوانێت کۆمەڵێک نیشانە دروست بکات و ئەگەر چارەسەر نەکرێت لەوانەیە ببێتە هۆی ئاڵۆزییەکان. دەستنیشانکردنی خێرا، گونجاوە