دارستانی ئەمازۆن


دارستانی باراناوی ئەمازۆن زیاتر لە ملیارێک دۆنم ڕووبەرەکەی دەگرێتەوە و ڕووبەرەکانی بەرازیل، ڤەنزوێلا، کۆڵۆمبیا و ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ئەندی لە ئیکوادۆر و پیرۆ دەگرێتەوە. ئەگەر ئەمازۆنیا وڵاتێک بووایە، ئەوا دەبووە نۆهەمین وڵاتی جیهان.

 دارستانی باراناوی ئەمازۆن بە "سییەکانی هەسارەکەمان" وەسف کراوە، چونکە خزمەتگوزاریی جیهانی ژینگەیی جەوهەری پێشکەش دەکات کە بەردەوام دووبارە بەکارهێنانەوەی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن بۆ ئۆکسجین. زیاتر لە ٢٠%ی ئۆکسجینی جیهان لە دارستانی ئەمازۆن بەرهەم دەهێنرێت.

 زیاتر لە نیوەی 10 ملیۆن جۆری ڕووەک و ئاژەڵ و مێروو لە جیهاندا لە دارستانە باراناوییە گەرمەکاندا دەژین. یەک لەسەر پێنجی ئاوی شیرینی جیهان لە حەوزی ئەمازۆندایە.

 ڕەنگە یەک هێکتار (٢.٤٧ دۆنم) زیاتر لە ٧٥٠ جۆری دار و ١٥٠٠ جۆری ڕووەکی بەرزتر لەخۆبگرێت.

 بەلایەنی کەمەوە ٨٠%ی خۆراکی جیهانی پێشکەوتوو لە دارستانە باراناوییە گەرمەکانەوە سەرچاوەی گرتووە. دیارییە بەخشندەکانی بۆ جیهان بریتین لە میوەی وەک ئەڤۆگادۆ، گوێزی هیندی، هەنجیر، پرتەقاڵ، لیمۆ، ترێ، مۆز، گواڤا، ئەناناس، بامێ و تەماتە؛ سەوزەوات لەوانە گەنمەشامی، پەتاتە، برنج، سکواشی زستانە، و یام؛ بەهاراتەکانی وەک بیبەری ڕەش، کایێن، شوکولاتە، دارچین، مێخەک، زەنجەفیل، قەیسی شەکر، زەردەچەوە، قاوە و ڤانێلا و گوێز لەوانەش گوێزی بەڕازیل و کاجو.

 لانی کەم ٣٠٠٠ میوە لە دارستانە باراناوییەکاندا دەبینرێن؛ لەوانە تەنها ٢٠٠ دانەیان ئێستا لە جیهانی ڕۆژئاوادا بەکاردەهێنرێن. هیندییەکانی دارستانە باراناوییەکان زیاتر لە ٢٠٠٠ بەکاردەهێنن.

 ڕووەکەکانی دارستانی باراناوی دەوڵەمەندن بە میتابۆلیتە لاوەکییەکان، بەتایبەتی ئەلکالۆیدەکان. زانایانی بایۆکیمیا پێیان وایە ئەلکالۆیدەکان ڕووەک لە نەخۆشی و هێرشی مێرووەکان دەپارێزن. زۆرێک لە ئەلکالۆیدەکانی ڕووەکی بەرزتر سەلماندوویانە کە بەهای دەرمانی و سوودیان هەیە.

نموذج الاتصال