زیرەکی دەستکرد (AI)، توانای کۆمپیوتەرێکی دیجیتاڵی یان ڕۆبۆتێکی کۆنترۆڵکراوی کۆمپیوتەر بۆ ئەنجامدانی ئەو ئەرکانەی کە بە شێوەیەکی باو پەیوەندییان بە بوونەوەرە زیرەکەکانەوە هەیە. ئەم زاراوەیە زۆرجار بۆ پڕۆژەی پەرەپێدانی ئەو سیستەمە بەکاردەهێنرێت کە بەخشراون بە پرۆسەی فیکریی تایبەتمەندی مرۆڤ، وەک توانای عەقڵ، دۆزینەوەی مانا، گشتاندن، یان فێربوون لە ئەزموونی ڕابردوو. لە سەرەتای پەرەسەندنی کۆمپیوتەری دیجیتاڵی لە ساڵانی چلەکاندا، دەرکەوتووە کە کۆمپیوتەرەکان دەتوانرێت بەرنامە بۆ دابنرێت بۆ ئەنجامدانی ئەرکی زۆر ئاڵۆز- وەک بۆ نموونە دۆزینەوەی بەڵگە بۆ تیۆرە بیرکارییەکان یان یاریکردنی شەترەنج- بە لێهاتوویییەکی زۆرەوە. هێشتا سەرەڕای پێشکەوتنی بەردەوام لە خێرایی پرۆسێسی کۆمپیوتەر و توانای بیرگەدا، تا ئێستا هیچ بەرنامەیەک نییە کە بتوانێت هاوتای مرۆڤ بێت لەسەر دۆمەینە فراوانەکان یان لە ئەرکەکاندا کە پێویستیان بە زانیارییەکی زۆری ڕۆژانەیە. لە لایەکی ترەوە هەندێک بەرنامە ئاستی ئەدای شارەزا و پیشەییەکانی مرۆیی لە ئەنجامدانی هەندێک ئەرکی تایبەتدا بەدەستهێناوە، بەجۆرێک کە زیرەکی دەستکرد بەم مانایە سنووردارە لە بەرنامە هەمەچەشنەکانی وەک دەستنیشانکردنی پزیشکی، بزوێنەری گەڕانی کۆمپیوتەر و ناسینەوەی دەنگ یان دەستنووسدا دەبینرێت .
زیرەکی چییە؟
دەروونناسەکان بەگشتی زیرەکی مرۆڤ تەنها بە یەک سیفەت ناناسێنن بەڵکو بە تێکەڵکردنی چەندین توانای هەمەچەشن. توێژینەوەکان لە بواری AI بە شێوەیەکی سەرەکی لەسەر ئەم پێکهاتانەی خوارەوەی زیرەکی چڕ بووەتەوە: فێربوون، ئیستدلالکردن، چارەسەرکردنی کێشەکان، تێگەیشتن و بەکارهێنانی زمان.
کۆمەڵێک جۆری جیاوازی فێربوون هەیە وەک ئەوەی بۆ زیرەکی دەستکرد بەکاردەهێنرێت. سادەترینیان فێربوونە بە تاقیکردنەوە و هەڵە. بۆ نموونە، بەرنامەیەکی کۆمپیوتەریی سادە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی شەترەنج لە یەکدا ڕەنگە هەوڵی جوڵەکردن بدات بە شێوەیەکی هەڕەمەکی تاوەکو هەدەفەکە دەدۆزرێتەوە. پاشان ڕەنگە بەرنامەکە گیراوەکە لەگەڵ شوێنەکەدا هەڵبگرێت بەجۆرێک کە جارێکی تر کۆمپیوتەرەکە تووشی هەمان شوێن بوو چارەسەرەکە وەبیر بهێنێتەوە. ئەم لەبیرکردنە سادەیەی بابەت و ڕێکارە تاکەکەسییەکان- کە بە فێربوونی زارەکی ناسراوە- تاڕادەیەک ئاسانە بۆ جێبەجێکردن لەسەر کۆمپیوتەر. لەوەش چالاکتر کێشەی جێبەجێکردنی ئەو شتەیە کە پێی دەوترێت گشتاندن. گشتاندن بریتییە لە بەکارهێنانی ئەزموونی ڕابردوو بۆ دۆخە نوێیە هاوشێوەکان.
شیكاری كێشه
چارەسەرکردنی کێشەکان، بە تایبەتی لە زیرەکی دەستکرددا، ڕەنگە وەک گەڕانێکی سیستماتیکی لە ڕێگەی کۆمەڵێک کردەی ئەگەرییەوە تایبەتمەند بکرێت بۆ ئەوەی بگاتە هەندێک ئامانج یان چارەسەری پێشوەختە دیاریکراو. شێوازەکانی چارەسەرکردنی کێشەکان دابەش دەبن بەسەر ئامانجی تایبەت و مەبەستی گشتی. شێوازێکی تایبەت بە مەبەستی تایبەت بۆ کێشەیەکی دیاریکراو دروست دەکرێت و زۆرجار تایبەتمەندییە زۆر تایبەتەکانی ئەو دۆخە دەقۆزێتەوە کە کێشەکە تێیدا چەسپاوە. لە بەرامبەردا شێوازێکی مەبەستی گشتی بۆ چەندین کێشەی جۆراوجۆر بەکاردەهێنرێت. یەکێک لە تەکنیکە گشتییەکان کە لە AIدا بەکاردەهێنرێت شیکاری کۆتایی ئامرازەکانە- کەمکردنەوەی هەنگاو بە هەنگاو، یان زیادەڕۆیی لە جیاوازی نێوان دۆخی ئێستا و ئامانجی کۆتایی.