ئەلبێرت ئەنیشتاین، (لەدایکبووی ١٤ی ئازاری ١٨٧٩، ئولم، ڤورتێمبێرگ، .- لە ١٨ی نیسانی ١٩٥٥، پرینستۆن، نیوجرسی، ئەمریکا کۆچی دوایی کردووە)، لەدایکبووی ئەڵمانی لە سویسری-ئەمریکی. زانا. لە خێزانێکی جولەکە لە ئەڵمانیا لەدایک بووە، لە شاری میونشن گەورە بووە و لە ساڵی ١٨٩٤دا ڕووی لە شاری ئاراو لە سویسرا کردووە. لە قوتابخانەیەکی تەکنیکی لە زیوریخ خوێندوویەتی (لە ساڵی ١٩٠٠ دەرچووە) و لەم ماوەیەدا دەستبەرداری ڕەگەزنامەی ئەڵمانی بووە؛ بۆ چەند ساڵێک بێ دەوڵەت بوو، لە ساڵی ١٩٠١ بوو بە هاووڵاتییەکی سویسری. ئەنیشتاین لە ساڵی ١٩٠٢ بوو بە پشکنەری بچووک (یان کارمەند) لە ئۆفیسی پاتێنتەکانی سویسرا و دەستی کرد بە بەرهەمهێنانی کاری تیۆری ڕەسەن کە زۆرێک لە بناغەکانی فیزیای سەدەی بیستەمی دانا. دکتۆرای لە زانکۆی زیوریخ لە ساڵی ١٩٠٥ وەرگرتووە، هەمان ساڵ بە بڵاوکردنەوەی چوار بابەت ناوبانگێکی نێودەوڵەتی بەدەستهێناوە: یەکێکیان لەسەر جووڵەی براونی، کە لە ڕووی وزەی جوڵەی گەردیلەییەوە ڕوونی دەکاتەوە؛ یەکێکیان لەسەر کاریگەری فۆتۆئێلکتریکی، کە تێیدا سروشتی تەنۆلکەی ڕووناکی نیشان دا؛ و دوو لەسەر تیۆری تایبەتی ڕێژەیی خۆی، کە دووەمیان فۆرمولەکردنی هاوتای بارستە و وزەی لەخۆگرتبوو (E = mc2). ئەنیشتاین چەندین پۆستی پرۆفیسۆری هەبووە پێش ئەوەی ببێتە بەڕێوەبەری پەیمانگای کایزەر ویلهێلم لە بەرلین بۆ فیزیا لە ساڵی ١٩١٣. لە ساڵی ١٩١٥ تیۆری گشتی ڕێژەیی خۆی بڵاوکردەوە، کە بە شێوەیەکی ئەزموونی لە کاتی خۆرگیران لە ساڵی ١٩١٩ پشتڕاستکرایەوە بە تێبینییەکانی لێشێواوی ڕووناکی کە لە نزیک خۆر تێدەپەڕێت. لە ساڵی ١٩٢١ خەڵاتی نۆبڵی وەرگرتووە بەهۆی کارەکانی لەسەر کاریگەری فۆتۆئێلکتریکی، کارەکانی لەسەر ڕێژەیی هێشتا مشتومڕی لەسەرە. بۆ دەیان ساڵ هەوڵی دۆزینەوەی پەیوەندی ماتماتیکی نێوان کارۆموگناتیسی و کێشکردن بوو، کە پێیوابوو هەنگاوی یەکەم دەبێت بۆ دۆزینەوەی یاسا باوەکان کە هەڵسوکەوتی هەموو شتێک لە گەردووندا بەڕێوەدەبەن، بەڵام تیۆرێکی مەیدانی یەکگرتووی لەو شێوەیە خۆی لێ دوور خستەوە. تیۆرییەکانی ڕێژەیی و کێشکردن نوێنەرایەتی پێشکەوتنێکی قووڵیان دەکرد بەسەر فیزیای نیوتنیدا و شۆڕشێکی گەورەی لە لێکۆڵینەوەی زانستی و فەلسەفیدا کرد. کاتێک ئەدۆلف هیتلەر هاتە سەر دەسەڵات دەستی لە پۆستەکەی لە ئەکادیمیای پرۆس کێشایەوە و ڕووی لە شاری پرینستۆن لە ویلایەتی نیوجرسی کرد و لەوێ پەیوەندی بە پەیمانگای خوێندنی پێشکەوتووەوە کرد. هەرچەندە ماوەیەکی زۆرە ئاشتیخوازە، بەڵام ڕۆڵی سەرەکی هەبوو لە ڕازیکردنی پرێس. فرانکلین ڕۆزڤێڵت لە ساڵی ١٩٣٩ بۆ دەستپێکردنی پڕۆژەی مانهاتن بۆ بەرهەمهێنانی بۆمبی ئەتۆمی، تەکنەلۆژیایەک کە تیۆرییەکانی خۆی زۆر بەرەوپێشیان برد، هەرچەندە خۆی کاری لەسەر پڕۆژەکە نەکرد. ئەنیشتاین لە ساڵی ١٩٤٠ بوو بە هاووڵاتی ئەمریکی بەڵام ڕەگەزنامەی سویسری خۆی پاراست. دیارترین زانای جیهان بوو لە ساڵانی دوای جەنگدا، ئەو ئۆفەرەی ڕەتکردەوە بۆ ئەوەی ببێتە یەکەم سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل و بووە داکۆکیکارێکی بەهێزی چەکداماڵینی ئەتۆمی.