(لەدایکبووی ١١ی شوباتی ١٨٤٧، میلانۆ، ئۆهایۆ، ئەمریکا- کۆچی دوایی ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٣١، وێست ئۆرنج، نیوجرسی)، داهێنەری ئەمریکی. خوێندنی فەرمی زۆر کەمی هەبووە.
لە تەمەنی ١٠ ساڵیدا لە ژێرزەمینەکەی باوکیدا تاقیگەیەکی دانا؛ لە تەمەنی ١٢ ساڵیدا بە فرۆشتنی ڕۆژنامە و شیرینی لە شەمەندەفەرەکاندا پارەی پەیدا دەکرد. وەک تەلەگرافکارێک کاری کردووە (١٨٦٢-١٨٦٨) پێش ئەوەی بڕیاری داهێنان و کارگێڕی بدات. بە درێژایی زۆربەی ژیانی هونەری، پاڵنەرێکی بەهێزی هەبوو بەهۆی هەوڵەکانی بۆ زاڵبوون بەسەر کەمئەندامییەکەی کە کەڕبوونی بەشەکی بوو. بۆ وێستەرن یونیون ئامێرێکی پەرەپێدا کە توانای ناردنی چوار پەیامی تەلەگرافی هەبوو بۆ خوارەوە لە یەک وایەردا، تەنها بۆ ئەوەی داهێنانەکە بە ڕکابەری وێستەرن یونیون، جەی گۆڵد بفرۆشێت، بە زیاتر لە ١٠٠ هەزار دۆلار. یەکەم تاقیگەی توێژینەوەی پیشەسازی لە جیهاندا دروستکرد، لە مێنلۆ پارک، نیوجرسی. لەوێدا ئامێری گواستنەوەی دوگمەی کاربۆنی داهێنا (١٨٧٧)، کە تا ئێستاش لە بڵندگۆ و مایکرۆفۆنەکانی تەلەفۆندا بەکاردەهێنرێت؛ فۆنۆگرافەکە (١٨٧٧)؛ و گڵۆپی گەرم (١٨٧٩). بۆ پەرەپێدانی گڵۆپەکە، لەلایەن کەسانی دارایی وەک جەی پی مۆرگان و ڤاندەربیڵتسەوە ٣٠ هەزار دۆلار پێشەکی پێدرا. لە ساڵی ١٨٨٢ سەرپەرشتی دانانی یەکەم سیستەمی کارەبای ناوەندی بازرگانی هەمیشەیی لە جیهاندا کرد، لە مانهاتن .
دوای مردنی هاوسەری یەکەمی (١٨٨٤)، تاقیگەیەکی نوێی لە وێست ئۆرنج، نیوجرسی دروستکرد، یەکەم هەوڵی سەرەکی بەبازاڕکردنی فۆنۆگرافەکە بوو، کە ئەلێکساندەر گراهام بێڵ لە دوای داهێنانی سەرەتایی ئەدیسۆنەوە باشتر بوو. هەروەها لە تاقیگەی نوێدا ئەدیسۆن و تیمەکەی کامێرای فیلمی سەرەتایی و ئامێرێکیان بۆ بینینی وێنەی جووڵاو پەرەپێدا؛ هەروەها پاتری هەڵگرتنی ئەلکالییان پەرەپێدا. هەرچەندە پڕۆژەکانی دواتر وەک پڕۆژەکانی پێشووی سەرکەوتوو نەبوون، بەڵام ئەدیسۆن تەنانەت لە تەمەنی هەشتاکانیشدا بەردەوام بوو لە کارکردن. بە تاک یان بە هاوبەشی، خاوەنی ژمارەی پێوانەیی جیهانی بوو کە ١٠٩٣ پاتێنتی هەبووە، کە نزیکەی ٤٠٠ پاتێنتیان بۆ ڕووناکی کارەبایی و کارەبا بووە. هەمیشە بۆ پێویستی داهێنانی دەکرد، بە ئامانجی داڕشتنی شتێکی نوێ کە بتوانێت بەرهەمی بهێنێت. زیاتر لە هەمووی تر بنەمای شۆڕشی تەکنەلۆژی جیهانی کارەبای مۆدێرن دانا.
x