چالاکی گڕکانێکی ژێر ئاو لە دوورگەکانی تۆنگا دوورگەیەکی کۆنی بە ناوی لاتێیکی لەناوبردووە، بەڵام دوورگەیەکی نوێ و کەمێک گەورەتری دروستکردووە. گەشەپێدان کەمتر لە مانگێکی خایاند.
تاانیلا کولا لە پەیمانگای توێژینەوەی تۆنگە جیۆلۆجی رایگەیاند، دوورگەکە نزیکەی 100 مەتر پانی و 400 مەتر درێژە و نزیکەی 120 مەتر لە رۆژئاوای ئەو دوورگەیە دوورە کە ئاوەکە قوتی داوە.
وێنەکانی مانگی دەستکردی بەرنامەی کۆپەرنیکۆسی ئەوروپی بە ڕوونی نیشان دەدەن کە دوورگەکە چۆن بووە پێش ئەوەی گڕکانەکە لە ١٠ی تشرینی یەکەمدا بتەقێتەوە.
لە 15ی مانگدا چالاکیی گڕکانەکان لە لوتکەدا بوو. هەروەها لە ژێر ئاسمانی ڕوون، مانگی دەستکردی سێنتینێل ٢ توانی تەقینەوەکە بگرێت.
وێنەی دواتر کە مانگە دەستکردەکان توانیان بیگرن لە ٣٠ی تشرینی یەکەم بوو.
دوورگەی تازە پێکهێنراو کە وەک دوورگەی پێش خۆی ناوی دوورگەی لاتێیکی لێنراوە، دەکەوێتە نێوان کاو و لات لە دوورگەکانی هائاپای، کە بەشێکی ئیدارییە لە بەشی باکووری شانشینی تۆنگا. ئەم ڕووداوە 18 ڕۆژ دوای تەقینەوەی گڕکانەکە لە ژێر ڕووی دەریادا ڕوویدا، لە ناوچەیەکدا کە زۆرجار بومەلەرزە ڕوودەدات و چالاکیی گڕکانەکانی بەردەوامە.
بەم ویجتەی خوارەوە دەتوانیت جیاوازییەکانی نێوان دوو لاتیکی ببینیت.
لە ساڵی ٢٠١٤دا دیاردەیەکی هاوشێوە لە ناوچەکەدا ڕوویدا. ئێستا چەندین جۆری ڕووەک و باڵندەی دەریایی لە دوورگەی تازە دروستکراودا دەژین.
بەپێی ئامارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، دوورگەکانی تۆنگا کە ١٠٧ هەزار دانیشتووی هەیە و ١٧٠ دوورگەی لەسەر نزیکەی ٧٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، یەکێکە لەو ٢٠ وڵاتە کە زۆرترین مەترسی ڕوودانی کارەساتی سروشتی (زریان، بوومەلەرزە و هتد)ی لەسەرە.
دوورگەکان دەکەوێتە دووری ٢٠٠٠ کیلۆمەتر لە باکووری ڕۆژهەڵاتی نیوزلەندا و ٦٥٠ کیلۆمەتر لە ڕۆژهەڵاتی فیجی، لەسەر ئەڵقەی ئاگری زەریای هێمن دانیشتوون کە پلێتەکانی کیشوەری بەیەکەوە دەشۆن و دەبێتە هۆی چالاکیی بومەلەرزەیی بەرچاو.