جیۆفیزیک لقێکی زانستە کە بە بەکارهێنانی بنەماکانی فیزیا و بیرکاری، تایبەتمەندییە فیزیایی و پرۆسەکانی زەوی دەکۆڵێتەوە. تیشک دەخاتە سەر لێکۆڵینەوە لە پێکهاتە و پێکهاتە و پرۆسەی داینامیکی زەوی لە ڕێگەی شیکاری پێوانە فیزیاییەکان و داتاکانەوە. لێرەدا چەند ناوەڕۆکێک دەربارەی جیۆفیزیا دەخەینەڕوو:
1.پێشه‌كی:
جیۆفیزیک ئەو بوارە نێوان زانستانەیە کە بنەماکانی فیزیا بۆ لێکۆڵینەوە لە زەوی بەکاردەهێنێت. زانیاری لە بەشە زانستییە جیاوازەکان کۆدەکاتەوە، لەوانە فیزیا، بیرکاری، جیۆلۆجی، زانستی ژینگە.
2. پێکهاتەی زەوی: 1.
زانایانی جیۆفیزیک لێکۆڵینەوە لە پێکهاتەی ناوەوەی زەوی دەکەن، کە بریتین لە پێکهاتەی چینە جیاوازەکان، وەک توێکڵ و پۆشاک و ناوەکی. ئەوان تەکنیکەکانی وەک وێنەگرتنی بومەلەرزەزانی، پێوانەکردنی هێزی کێشکردن و کێڵگە موگناتیسیەکان و ڕووپێوی جیۆدێتیک بەکاردەهێنن بۆ بەدەستهێنانی تێگەیشتن لە ژێر ڕووی زەوی.
3. بومەلەرزەزانی: ١.
بومەلەرزەزانی بوارێکی سەرەکی جیۆفیزیکە کە تیشک دەخاتە سەر لێکۆڵینەوە لە بوومەلەرزە و شەپۆلی بومەلەرزەزانی. زانایانی جیۆفیزیک شیکاری بڵاوبوونەوەی شەپۆلە بومەلەرزەییەکان لە ڕێگەی زەویەوە دەکەن بۆ دیاریکردنی زانیاری دەربارەی پێکهاتەکەی و مەترسییەکانی بومەلەرزەزانی و سەرچاوەی بوومەلەرزە.
4. هێزی کێشکردن و کێڵگەی موگناتیسی: ١.
پێوانەکردنی هێزی کێشکردن و کێڵگە موگناتیسیەکان زانیاری بەنرخ سەبارەت بە ژێر ڕووی زەوی دەدات. جیۆفیزیکزانان ئامێرەکان بەکاردەهێنن بۆ نەخشەکێشانی گۆڕانکارییەکانی کێڵگە کێشکردن و موگناتیسیەکانی زەوی، ئەمەش یارمەتیدەرە لە ناسینەوەی پێکهاتەکانی ژێرزەوی وەک نەوتە کانزاییەکان یان تایبەتمەندییە تەکتۆنیکیەکان.
5. جیۆدێزی:
جیۆدێزی زانستی پێوانەکردنی شێوە و قەبارە و کێڵگەی کێشکردنی زەوییە. جیۆفیزیکزانان تەکنیکەکانی وەک سیستەمی جیهانی پێگەیشتن (GPS) و چاودێریکردنی مانگی دەستکرد بەکاردەهێنن بۆ دیاریکردنی شوێنی ورد لەسەر ڕووی زەوی و چاودێریکردنی جوڵەی توێکڵەکان.
6. وزەی گەرمی زەوی:
جیۆفیزیا ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە گەڕان و پەرەپێدانی سەرچاوەکانی وزەی گەرمی زەوی. بە شیکردنەوەی گرادێنتەکانی پلەی گەرمی ژێرزەوی و ڕۆیشتنی شلە، جیۆفیزیکزانان یارمەتی شوێنی گونجاو دەدەن بۆ بەرهەمهێنانی کارەبای گەرمی زەوی.
7. بەکارهێنانی ژینگەیی و ئەندازیاری:
جیۆفیزیا لە توێژینەوەکانی ژینگە و ئەندازیاریدا بەکاردەهێنرێت. یارمەتیدەرە لە نەخشەکێشانی سەرچاوەکانی ئاوی ژێر زەوی، هەڵسەنگاندنی تایبەتمەندییەکانی خاک، دۆزینەوە و تایبەتمەندکردنی پیسکەرەکان، و لێکۆڵینەوە لە بارودۆخی ژێرزەوی بۆ گەشەپێدانی ژێرخانی.
8. هەستکردن لە دوورەوە:
زانایانی جیۆفیزیک لە تەکنیکەکانی هەستکردن لە دوورەوە وەک وێنەگرتنی مانگی دەستکرد و ڕووپێوی ئاسمانی بەکاردەهێنن بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕووی زەوی و دۆزینەوەی گۆڕانکارییەکان بە تێپەڕبوونی کات. ئەم زانیاریانە بۆ چاودێریکردنی دیاردە سروشتییەکانی وەک بەکارهێنانی زەوی، تەندروستی ڕووەک و گۆڕانی کەشوهەوا زۆر گرنگن.
9. گەڕان و هەڵسەنگاندنی سەرچاوەکان:
شێوازە جیۆفیزیکییەکان بە شێوەیەکی بەرفراوان لە گەڕان بەدوای سەرچاوە سروشتییەکاندا بەکاردەهێنرێن، لەوانە نەوت و گاز، کانزاکان و ئاوی ژێر زەوی. بە شیکردنەوەی تایبەتمەندییەکانی ژێرزەوی، جیۆفیزیکزانان یارمەتی دیاریکردنی ناوچە دەوڵەمەندەکانی سەرچاوە دەدەن و هەڵسەنگاندنی توانای ئابوورییان دەکەن.
10. وێنەگرتنی جیۆفیزیکی:
جیۆفیزیکزانان تەکنیکە پێشکەوتووەکانی وێنەگرتن بەکاردەهێنن، وەک ڕەنگدانەوەی بومەلەرزەزانی و ڕاداری چوونە ناو زەوی، بۆ دروستکردنی وێنەی وردی ژێر ڕووی زەوی. ئەمەش ڕێگە دەدات بە ناسینەوەی تایبەتمەندییە جیۆلۆجیەکان، هێڵەکانی هەڵە و پێکهاتەکانی تری ژێرزەوی.
11. چاودێری بومەلەرزە و گڕکانەکان: ١.
جیۆفیزیک ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە چاودێریکردن و تێگەیشتن لە چالاکییە بومەلەرزەییەکان و گڕکانەکاندا. بە شیکردنەوەی زانیارییە بومەلەرزەییەکان، شێواندنی زەوی و دەردانی گاز، جیۆفیزیکزانان تێڕوانینێکی بەنرخ لەبارەی پرۆسەی بوومەلەرزە و گڕکانەکانەوە دەدەن، کە بەشدارن لە هەڵسەنگاندنی مەترسییەکان و سیستەمی ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە.
12. هاوکارییە نێوان زانستەکان:
جیۆفیزیا زۆرجار هاوکاری لەگەڵ بەشە زانستییەکانی دیکە دەکات، وەک جیۆلۆجی، زانستی بەرگەهەوا و ئۆقیانووسناسی. ئەم ڕێبازە نێوان زانستە تێگەیشتنمان لە سیستەمی زەوی بەرز دەکاتەوە و یارمەتیدەرە بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە ئاڵۆزەکانی ژینگە و مەترسی جیۆلۆجی.
جیۆفیزیا ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە هەڵدانەوەی نهێنییەکانی زەوی و تێگەیشتن لەو پرۆسە دینامیکیانەی کە هەسارەکەمان لە قاڵب دەدەن. جیۆفیزیکزانان بە کەڵکوەرگرتن لە بنەماکانی فیزیا و تەکنیکە پێشکەوتووەکانی پێوانەکردن بەشداری لە بوارە جۆراوجۆرەکاندا دەکەن، لە گەڕان بەدوای سەرچاوە سروشتییەکان و چاودێریکردنی ژینگەوە تا هەڵسەنگاندنی مەترسی و پەرەپێدانی وزە. کارەکانیان بۆ سەرچاوەی بەردەوام پێویستە