ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان سیستەمی وزەی پێشکەوتوون کە هێزی دابەشبوونی ئەتۆمی بەکاردەهێنن بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا. ئەوان کارلێکی ئەتۆمی کۆنترۆڵکراو بەکاردەهێنن بۆ بەرهەمهێنانی گەرمی، کە دواتر لە ڕێگەی پرۆسەی جۆراوجۆرەوە دەگۆڕدرێت بۆ وزەی کارەبایی. لێرەدا چەند ناوەڕۆکێک دەربارەی ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان دەخەینەڕوو:
1.پێشه‌كی:
ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان دامەزراوەیەکی ئاڵۆزن کە بۆ دەستپێکردن و کۆنترۆڵکردنی کارلێکە ئەتۆمییەکان داڕێژراون. ئەوان سەرچاوەیەکی وزەی پاک و متمانەپێکراو دابین دەکەن بە بەکارهێنانی ئەو گەرمیەی کە لە کاتی دابەشبوونی ئەتۆمیدا بەرهەم دێت.
2. دابەشبوونی ئەتۆمی:
دابەشبوونی ئەتۆمی ئەو پرۆسەیە کە ناوکی ئەتۆمێک کە بە شێوەیەکی گشتی توخمێکی قورسە وەک یۆرانیۆم-٢٣٥ یان پلۆتۆنیۆم-٢٣٩، بەهۆی کاریگەری نیوتڕۆنێکەوە بۆ دوو ناوکی بچووکتر دابەش دەبێت. ئەم کارلێکە بڕێکی بەرچاو وزە لە شێوەی گەرمی و نیوتڕۆنی زیادە ئازاد دەکات.
3. ناوەکی ڕیاکتۆر:
دڵی ڕیاکتۆری ئەتۆمی ناوەکییەکەیەتی، کە توخمە سووتەمەنیەکان یان داری لەخۆدەگرێت کە لە یۆرانیۆم یان پلۆتۆنیۆمی پیتێنراو دروستکراون. ئەم داری سووتەمەنیانە بە شێوەیەک ڕێکخراون کە ڕێگە بدات کارلێکی زنجیرەیی کۆنترۆڵکراو ڕووبدات.
4. سیستەمی کۆنترۆڵ:
داری کۆنترۆڵ کە لە مادەی وەک بۆرۆن یان کادمیۆم دروستکراوە دەخرێتە ناو ناوەکی ڕیاکتۆرەکەوە بۆ ڕێکخستنی ڕێژەی کارلێکی زنجیرەیی. بە هەڵمژینی نیوتڕۆنەکان، داری کۆنترۆڵ دەتوانێت پرۆسەی دابەشبوون خاو بکاتەوە یان بوەستێنێت، ئەمەش کۆنترۆڵی ورد بەسەر دەرچوونی هێزی ڕیاکتۆرەکەدا دابین دەکات.
5. درووستکردنی گەرمی:
پرۆسەی دابەشبوون بڕێکی زۆر گەرمی بەرهەم دەهێنێت. ئەم گەرمییە دەگوازرێتەوە بۆ شلەیەکی ساردکەرەوە، بە شێوەیەکی گشتی ئاو یان کانزایەکی شلەی تایبەتمەند، کە بە ناو ناوکەکەدا دەسوڕێتەوە. شلەی ساردکەرەوە گەرمییەکە هەڵدەمژێت و دەیگوازێتەوە بۆ گەرماگۆڕێک.
6. ئاڵوگۆڕی گەرمی و درووستکردنی هەڵم:
لە گەرماگۆڕەکەدا گەرمی لە شلەی ساردکەرەوە دەگوازرێتەوە بۆ لوپێکی لاوەکی ئاو، کە دەگۆڕێت بۆ هەڵم. پاشان هەڵمی پەستانی بەرز ئاراستەی تۆرباینێک دەکرێت.
7. تۆرباین و بەرهەمهێنانی کارەبا: ١.
هەڵمی پەستانی بەرز تۆرباینێک دەباتە پێشەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی سوڕانەوە. تۆرباینەکە بە مۆلیدەیەکەوە بەستراوەتەوە و بە خولانەوەی تۆرباینەکە کارەبا بەرهەم دەهێنێت. پاشان کارەباکە لە ڕێگەی تۆڕەکانی کارەباوە دابەش دەکرێت بۆ دابینکردنی ماڵ و بازرگانی و پیشەسازییەکان.
8. سیستەمی سەلامەتی:
ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان چەندین سیستەمی سەلامەتی لەخۆدەگرن بۆ دڵنیابوون لە کارکردنی سەلامەت و متمانەپێکراو. لەوانە میکانیزمی کوژانەوەی فریاگوزاری، سیستەمی ساردکردنەوەی زیادە، و پێکهاتەی خۆگرتن بۆ ڕێگریکردن لە دەردانی ماددە تیشکدەرەکان لە ئەگەری ڕووداوێکدا.
9. جۆرەکانی ڕیاکتۆر: ١.
چەندین جۆری ڕیاکتۆری ئەتۆمی هەیە، لەوانە ڕیاکتۆری ئاوی پەستاندار (PWRs)، ڕیاکتۆری ئاوی کوڵاو (BWRs)، و دیزاینی ڕیاکتۆری پێشکەوتوو وەک ڕیاکتۆری خوێی تواوە (MSRs) و ڕیاکتۆری مۆدیۆلاری بچووک (SMRs). هەر دیزاینێک سوود و تایبەتمەندی خۆی هەیە.
10. پاشەڕۆی ئەتۆمی و لەکارخستن:
کارکردنی ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان پاشماوەی تیشکدەر بەرهەم دەهێنێت، کە پێویستی بە بەڕێوەبردن و فڕێدانی دروست هەیە. سەرەڕای ئەوەش، کاتێک ڕیاکتۆرێک دەگاتە کۆتایی تەمەنی کارکردنی، پرۆسەی داماڵینی کارکردنی بەسەردا دێت بۆ ئەوەی بە سەلامەتی دایبخات و پێکهاتەکانی هەڵبوەشێنێتەوە.
11. سوود و ئاستەنگەکان:
ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان سوودی بەرچاو پێشکەش دەکەن، وەک بەرهەمهێنانی کارەبا بە قەبارەیەکی گەورە، کەم دەردانی گازی گەرمخانەیی و سەرچاوەیەکی کارەبای جێگیر و متمانەپێکراو. بەڵام ئاستەنگەکان بریتین لە بەڕێوەبردنی پاشماوە، مەترسییە ئەگەرییەکانی سەلامەتی، تێڕوانینی گشتی و تێچووی سەرەتایی بەرزی دروستکردن و پاراستنی ڕیاکتۆرەکان.
12. داهاتووی ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان:
هەوڵەکانی توێژینەوە و پەرەپێدان لە ئارادایە بۆ باشترکردنی تەکنەلۆژیای ڕیاکتۆری ئەتۆمی، بەرزکردنەوەی ڕێوشوێنی سەلامەتی و گەڕان بەدوای دیزاینە پێشکەوتووەکاندا. چەمکە نوێیەکانی ڕیاکتۆر ئامانجیان زیادکردنی کارایی و کەمکردنەوەی پاشەڕۆ و دابینکردنی وزەی بەردەوام و پاکە بۆ داهاتوو.
ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان بینیوە لە دابینکردنی داواکارییەکانی جیهان و وزە و کەمکردنەوەی دەردانی گازی گەرمخانەیی. لەگەڵ پێشکەوتنە بەردەوامەکان و ڕێوشوێنە سەلامەتییەکان، هێزی ئەتۆمی وەک بەشێکی گرنگی تێکەڵەی وزەی جیهانی دەمێنێتەوە، کە بەشدارە لە داهاتوویەکی وزەی بەردەوامتر و هەمەچەشنتر.